(Προσφυγή αριθ. 6667/09)

EΠΙΣΗΜΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ TRADUCTION OFFICIELLE OFFICIAL
TRANSLATION No. Φ.092.22/6708
Μεταφραστική Υπηρεσία Υπουργείου Εξωτερικών, Αθήνα
SERVICE DES TRADUCTIONS DU MINISTERE DES AFFAIRES ETRANGERES
DE LA REPUBLIQUE HELLENIQUE, ATHENES
HELLENIC REPUBLIC, MINISTRY OF FOREIGN AFFAIRS, TRANSLATION
SERVICE, ATHENS
ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ
ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ
ΠΡΩΤΟ ΤΜΗΜΑ
ΥΠΟΘΕΣΗ ΚΑΙ ΛΟΙΠΟΙ κατά ΕΛΛΑΔΑΣ
(Προσφυγή αριθ. 6667/09)
ΑΠΟΦΑΣΗ
ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ
18 Οκτωβρίου 2011
Η παρούσα απόφαση είναι οριστική αλλά μπορεί να υποστεί τυπικές
διορθώσεις
1
Σ.Τ.
EΠΙΣΗΜΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ TRADUCTION OFFICIELLE OFFICIAL
TRANSLATION No. Φ.092.22/6708
Μεταφραστική Υπηρεσία Υπουργείου Εξωτερικών, Αθήνα
SERVICE DES TRADUCTIONS DU MINISTERE DES AFFAIRES ETRANGERES
DE LA REPUBLIQUE HELLENIQUE, ATHENES
HELLENIC REPUBLIC, MINISTRY OF FOREIGN AFFAIRS, TRANSLATION
SERVICE, ATHENS
Στην υπόθεση και λοιποί κατά Ελλάδας,
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (πρώτο
τμήμα), συνεδριάζοντας σε επιτροπή με την εξής σύνθεση:
Anatoly Kovler, πρόεδρος,
Λινός-Αλέξανδρος Σισιλιάνος,
Erik Møse, δικαστές,
και André Wampach, αναπληρωτής γραμματέας τμήματος.
Αφού διασκέφθηκε σε συμβούλιο στις 27 Σεπτεμβρίου 2011,
Εκδίδει την πιο κάτω απόφαση, η οποία ελήφθη την ημερομηνία
αυτή.
ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ
1. Η υπόθεση εισήχθη με μία προσφυγή (αριθ. 6677/09) στρεφόμενη
κατά της Ελληνικής Δημοκρατίας, την οποία κατέθεσαν ενώπιον του
Δικαστηρίου στις 13 Ιανουαρίου 2009, σύμφωνα με το άρθρο 34 της
Σύμβασης για την Προστασία των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και των
Θεμελιωδών Ελευθεριών («η Σύμβαση»), έξι Έλληνες υπήκοοι τα ονόματα
των οποίων εκτίθενται στο παράρτημα.
2. Οι προσφεύγοντες εκπροσωπήθηκαν από τον κύριο Α.
Παπακωνσταντίνου, δικηγόρο Αθηνών. Η ελληνική κυβέρνηση («η
Κυβέρνηση») εκπροσωπήθηκε από τους εκπροσώπους του αντιπροσώπου
της, κυρία Κ. Παρασκευοπούλου, Πάρεδρο του Νομικού Συμβουλίου του
Κράτους, και κύριο Ι. Μπακόπουλο, δικαστικό αντιπρόσωπο του Νομικού
Συμβουλίου του Κράτους.
3. Στις 2 Σεπτεμβρίου 2010, ο πρόεδρος του πρώτου τμήματος
αποφάσισε να κοινοποιήσει την προσφυγή στην Κυβέρνηση. Σύμφωνα με
το Πρωτόκολλο αριθ.14, η προσφυγή ανατέθηκε σε μία Επιτροπή
αποτελούμενη από τρεις δικαστές.
2
Σ.Τ.
EΠΙΣΗΜΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ TRADUCTION OFFICIELLE OFFICIAL
TRANSLATION No. Φ.092.22/6708
Μεταφραστική Υπηρεσία Υπουργείου Εξωτερικών, Αθήνα
SERVICE DES TRADUCTIONS DU MINISTERE DES AFFAIRES ETRANGERES
DE LA REPUBLIQUE HELLENIQUE, ATHENES
HELLENIC REPUBLIC, MINISTRY OF FOREIGN AFFAIRS, TRANSLATION
SERVICE, ATHENS
ΤΑ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
Ι. ΟΙ ΠΕΡΙΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΥΠΟΘΕΣΗΣ
4. Οι έξι προσφεύγοντες έχουν γεννηθεί στις ημερομηνίες που
εκτίθενται στο παράρτημα.
5. Οι προσφεύγοντες είναι συγκύριοι ενός οικοπέδου στην περιοχή
του Βόλου. Στις 26 Αυγούστου 1986, κηρύχθηκε αναγκαστική
απαλλοτρίωση επί της ιδιοκτησίας τους σύμφωνα με το προεδρικό διάταγμα
719/1986. Κατόπιν, την 1η Αυγούστου 2002, οι προσφεύγοντες κατέθεσαν
αίτηση στο Υπουργείο Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων
ζητώντας την ανάκληση της δέσμευσης της ιδιοκτησίας τους καθώς η
διαδικασία απαλλοτρίωσης δεν είχε ολοκληρωθεί και ουδεμία αποζημίωση
τους είχε επιδικασθεί.
6. Στις 18 Νοεμβρίου 2002, οι προσφεύγοντες άσκησαν προσφυγή
κατά των ελληνικών αρχών ενώπιον του διοικητικού πρωτοδικείου Βόλου
αναφορικά με τη σιωπηρή άρνηση των αρχών να ανακαλέσουν την
απαλλοτρίωση της ιδιοκτησίας τους.
7. Στις 7 Ιουλίου 2005, εκδόθηκε προδικαστική απόφαση με την
οποία ζητείτο από τις αρχές να υποβάλουν συμπληρωματικές αποδείξεις
εντός είκοσι ημερών (απόφαση αριθ. 241/2005). Στις 13 Ιουλίου 2006, οι
προσφεύγοντες κατέθεσαν αίτηση προτίμησης ενώπιον του διοικητικού
πρωτοδικείου Βόλου.
8. Η συζήτηση έλαβε χώρα στις 5 Μαρτίου 2009.
9. Με απόφαση της 25ης Ιουνίου 2009, το διοικητικό πρωτοδικείο
Βόλου έκανε δεκτή την προσφυγή των προσφευγόντων (απόφαση αριθ.
144/2009).
3
EΠΙΣΗΜΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ TRADUCTION OFFICIELLE OFFICIAL
TRANSLATION No. Φ.092.22/6708
Μεταφραστική Υπηρεσία Υπουργείου Εξωτερικών, Αθήνα
SERVICE DES TRADUCTIONS DU MINISTERE DES AFFAIRES ETRANGERES
DE LA REPUBLIQUE HELLENIQUE, ATHENES
HELLENIC REPUBLIC, MINISTRY OF FOREIGN AFFAIRS, TRANSLATION
SERVICE, ATHENS
10. Στις 22 Ιανουαρίου 2010, η Κυβέρνηση κατέθεσε αίτηση
αναίρεσης ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας κατά της
προαναφερόμενης απόφασης (αίτηση αναίρεσης αριθ. 1099/10). Από τον
φάκελο προκύπτει ότι η διαδικασία εκκρεμεί ακόμη.
ΙΙ. ΕΦΑΡΜΟΣΤΕΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΚΑΙ ΠΡΑΚΤΙΚΗ
11. Οι ακόλουθες διατάξεις του Εισαγωγικού Νόμου του αστικού
κώδικα (Νόμος αριθ. 2783/41) έχουν εν προκειμένω εφαρμογή:
Άρθρο 104
«Ένεκα πράξεων ή παραλείψεων των οργάνων του δημοσίου
αναγομένων σε έννομες σχέσεις του ιδιωτικού δικαίου ή περί της
ιδιωτικής αυτού περιουσίας, το δημόσιον ευθύνεται κατά τις επί
νομικών προσώπων διατάξεις του Αστικού Κώδικα.»
Άρθρο 105
«Ένεκα παρανόμων πράξεων ή παραλείψεων των οργάνων του
δημοσίου κατά την ενάσκηση της σε αυτούς ανατεθειμένης
δημοσίας εξουσίας, το δημόσιον ενέχεται εις αποζημίωση, εκτός αν
η πράξη ή η παράλειψη εγένετο κατά παράβαση διατάξεως κειμένης
χάριν του γενικού συμφέροντος. Μετά του δημοσίου ενέχεται εις
ολόκληρο και το υπαίτιο πρόσωπον, επιφυλασσομένων των περί
ευθύνης υπουργών ειδικών διατάξεων.»
12. Οι διατάξεις αυτές καθιερώνουν την έννοια της ειδικής
αδικοπραξίας δημοσίου δικαίου, θεσπίζοντας μία εξωσυμβατική ευθύνη του
Δημοσίου. Αυτή η ευθύνη είναι αποτέλεσμα παρανόμων πράξεων ή
παραλείψεων. Οι συγκεκριμένες πράξεις μπορούν να είναι, όχι μόνον
4
EΠΙΣΗΜΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ TRADUCTION OFFICIELLE OFFICIAL
TRANSLATION No. Φ.092.22/6708
Μεταφραστική Υπηρεσία Υπουργείου Εξωτερικών, Αθήνα
SERVICE DES TRADUCTIONS DU MINISTERE DES AFFAIRES ETRANGERES
DE LA REPUBLIQUE HELLENIQUE, ATHENES
HELLENIC REPUBLIC, MINISTRY OF FOREIGN AFFAIRS, TRANSLATION
SERVICE, ATHENS
νομικές, αλλά και υλικές πράξεις της διοίκησης, συμπεριλαμβανομένων και
των καταρχήν μη εκτελεστών πράξεων (Κυριακόπουλος, Σχόλια του
Αστικού Κώδικα, άρθρο 105 του Εισαγωγικού Νόμου του Αστικού Κώδικα,
αριθ. 23 – Φίλιος, Δίκαιο των συμβάσεων, ειδικό μέρος, τόμος 6, ποινική
ευθύνη, 1977, παρ. 48 Β 112 – Ε. Σπηλιωτόπουλος, Διοικητικό Δίκαιο, τρίτη
έκδοση, παρ. 217 – απόφαση αριθ. 535/1971 του Αρείου Πάγου, Νομικό
Βήμα, 19ο έτος, σελ. 1414, απόφαση αριθ. 492/1967 του Αρείου Πάγου,
Νομικό Βήμα, 16ο έτος, σελ. 75). Το παραδεκτό της αγωγής αποζημίωσης
υπόκειται σε μία προϋπόθεση: τον παράνομο χαρακτήρα της πράξης ή της
παράλειψης.
ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΝΟΜΙΚΟ ΜΕΡΟΣ
Ι. ΕΠΙ ΤΗΣ ΕΠΙΚΑΛΟΥΜΕΝΗΣ ΠΑΡΑΒΙΑΣΗΣ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 6 § 1
ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ
13. Οι προσφεύγοντες παραπονέθηκαν ότι η διάρκεια της
διαδικασίας παραβίασε την απαίτηση περί «λογικής προθεσμίας», την οποία
προβλέπει το άρθρο 6 § 1 της Σύμβασης, το οποίο έχει ως εξής:
«1. Παν πρόσωπον έχει δικαίωμα όπως η υπόθεσίς του δικασθή
(…) εντός λογικής προθεσμίας υπό (…) δικαστηρίου (…), το οποίον
θα αποφασίση (…) επί των αμφισβητήσεων επί των δικαιωμάτων
και υποχρεώσεών του αστικής φύσεως (…)»
14. Η Κυβέρνηση αντέκρουσε αυτό το επιχείρημα.
15. Η περίοδος που πρέπει να ληφθεί υπόψη άρχισε στις 18
Νοεμβρίου 2002 με την κατάθεση της προσφυγής από τους προσφεύγοντες
ενώπιον του διοικητικού πρωτοδικείου Βόλου, και δεν έχει περατωθεί
ακόμα καθώς, σύμφωνα με τον φάκελο της υπόθεσης, η διαδικασία
εκκρεμεί ακόμη ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας. Έχει ως εκ
5
EΠΙΣΗΜΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ TRADUCTION OFFICIELLE OFFICIAL
TRANSLATION No. Φ.092.22/6708
Μεταφραστική Υπηρεσία Υπουργείου Εξωτερικών, Αθήνα
SERVICE DES TRADUCTIONS DU MINISTERE DES AFFAIRES ETRANGERES
DE LA REPUBLIQUE HELLENIQUE, ATHENES
HELLENIC REPUBLIC, MINISTRY OF FOREIGN AFFAIRS, TRANSLATION
SERVICE, ATHENS
τούτου διαρκέσει, έως σήμερα, περισσότερα από οκτώ έτη και [οκτώ μήνες]
για δύο βαθμούς δικαιοδοσίας.
A. Επί του παραδεκτού
16. Το Δικαστήριο σημειώνει ότι αυτή η αιτίαση δεν είναι προδήλως
αβάσιμη με την έννοια του άρθρου 35 § 3 (α) της Σύμβασης. Σημειώνει
επιπλέον ότι αυτή δεν προσκρούει σε κανέναν άλλο λόγο απαραδέκτου.
Πρέπει επομένως να κηρυχθεί παραδεκτή.
Β. Επί της ουσίας
17. Το Δικαστήριο υπενθυμίζει ότι ο εύλογος χαρακτήρας της
διάρκειας μίας διαδικασίας εκτιμάται σύμφωνα με τις συνθήκες της
υπόθεσης και λαμβανομένων υπόψη των ακόλουθων κριτηρίων: της
πολυπλοκότητας της υπόθεσης, της συμπεριφοράς των προσφευγόντων και
εκείνης των αρμοδίων αρχών, καθώς και του αντικειμένου της διαφοράς για
τους προσφεύγοντες (βλέπε, μεταξύ πολλών άλλων, Frydlender κατά
Γαλλίας [GC], αριθ. 30979/96, § 43, ECHR 2000-VII).
18. Το Δικαστήριο έχει πολλές φορές διαπιστώσει παραβιάσεις του
άρθρου 6 § 1 της Σύμβασης σε υποθέσεις που εγείρουν ζητήματα παρόμοια
με εκείνα της προκείμενης υπόθεσης (βλέπε πιο πάνω αναφερόμενη
υπόθεση Frydlender).
19. Αφού εξέτασε όλα τα στοιχεία που του υποβλήθηκαν, το
Δικαστήριο θεωρεί ότι η Κυβέρνηση δεν εξέθεσε κανένα γεγονός ή
επιχείρημα που να μπορεί να οδηγήσει σε διαφορετικό συμπέρασμα στην
παρούσα περίπτωση. Λαμβάνοντας υπόψη τη νομολογία του επί του
ζητήματος αυτού, το Δικαστήριο εκτιμά ότι εν προκειμένω η διάρκεια της
επίδικης διαδικασίας ήταν υπερβολική και δε συνάδει με την απαίτηση της
«λογικής προθεσμίας».
Συνεπώς, υπήρξε παραβίαση του άρθρου 6 § 1.
6
EΠΙΣΗΜΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ TRADUCTION OFFICIELLE OFFICIAL
TRANSLATION No. Φ.092.22/6708
Μεταφραστική Υπηρεσία Υπουργείου Εξωτερικών, Αθήνα
SERVICE DES TRADUCTIONS DU MINISTERE DES AFFAIRES ETRANGERES
DE LA REPUBLIQUE HELLENIQUE, ATHENES
HELLENIC REPUBLIC, MINISTRY OF FOREIGN AFFAIRS, TRANSLATION
SERVICE, ATHENS
ΙΙ. ΑΛΛΗ ΕΠΙΚΑΛΟΥΜΕΝΗ ΠΑΡΑΒΙΑΣΗ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ
20. Οι προσφεύγοντες ομοίως παραπονέθηκαν ότι παραβιάστηκε το
δικαίωμα ιδιοκτησίας τους, το οποίο προβλέπει το άρθρο 1 του
Πρωτοκόλλου αριθ.1, καθώς παρά την παρέλευση μεγάλου χρονικού
διαστήματος από την κήρυξη της απαλλοτρίωσης επί της ιδιοκτησίας τους,
ουδεμία αποζημίωση τους επιδικάστηκε για τη δέσμευση αυτής.
21. Το Δικαστήριο παρατηρεί ότι οι προσφεύγοντες θα μπορούσαν
να έχουν ασκήσει αγωγή αποζημίωσης κατά του Δημοσίου στη βάση των
άρθρων 104 και 105 του Εισαγωγικού Νόμου του αστικού κώδικα,
ζητώντας αποζημίωση για απώλεια εισοδήματος λόγω της δέσμευσης της
ιδιοκτησίας τους και της έλλειψης σεβασμού αυτής (βλέπε Ρουσσάκης και
λοιποί κατά Ελλάδας (dec.), αριθ. 15945/02, 8 Ιανουαρίου 2004 και Αμαλία
Α.Ε. & Κουλουβάτος Α.Ε. κατά Ελλάδας (dec.), αριθ. 20363/02, 28
Οκτωβρίου 2004). Ως προς τούτο, το Δικαστήριο παρατηρεί ότι οι
προσφεύγοντες δεν προέβαλαν κανένα επιχείρημα σχετικά με τη
διαθεσιμότητα αυτού του ένδικου μέσου.
22. Ως εκ τούτου, λαμβανομένων υπόψη των ανωτέρω, η αιτίαση
αυτή πρέπει να απορριφθεί σύμφωνα με το άρθρο 35 §§ 1 και 4 της
Σύμβασης λόγω μη εξάντλησης των εθνικών ενδίκων μέσων.
ΙΙΙ. ΕΠΙ ΤΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 41 ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ
23. Σύμφωνα με το άρθρο 41 της Σύμβασης,
«Εάν το Δικαστήριο κρίνει ότι υπήρξε παραβίαση της Σύμβασης
ή των Πρωτοκόλλων της και εάν το εσωτερικό δίκαιο του Υψηλού
Συμβαλλομένου Μέρους επιτρέπει την ατελή μόνον επανόρθωση
7
EΠΙΣΗΜΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ TRADUCTION OFFICIELLE OFFICIAL
TRANSLATION No. Φ.092.22/6708
Μεταφραστική Υπηρεσία Υπουργείου Εξωτερικών, Αθήνα
SERVICE DES TRADUCTIONS DU MINISTERE DES AFFAIRES ETRANGERES
DE LA REPUBLIQUE HELLENIQUE, ATHENES
HELLENIC REPUBLIC, MINISTRY OF FOREIGN AFFAIRS, TRANSLATION
SERVICE, ATHENS
των συνεπειών της παραβίασης αυτής, το Δικαστήριο επιδικάζει
στον ζημιωθέντα διάδικο, εφόσον συντρέχει λόγος, μία δίκαιη
ικανοποίηση.»
Α. Ζημία
24. Για υλική ζημία, οι προσφεύγοντες αξίωσαν (α) 1.010.000 ευρώ
από κοινού για τη ζημία την οποία υποστηρίζουν ότι υπέστησαν λόγω της
αποστέρησης της περιουσίας τους για είκοσι πέντε έτη χωρίς αποζημίωση
και (β) 4.920 ευρώ από κοινού για τα έξοδα σύνταξης έκθεσης από μία
εταιρία εκτίμησης ακινήτων για την εκτίμηση της αξίας του οικοπέδου
τους. Περαιτέρω, αξίωσαν 45.000 ευρώ έκαστος για ηθική βλάβη.
25. Η Κυβέρνηση αμφισβήτησε τις αξιώσεις των προσφευγόντων
για υλική ζημία. Τόνισε ότι αυτές οι αξιώσεις, στο μέτρο που σχετίζονταν
με μία παραβίαση δικαιωμάτων ιδιοκτησίας, δεν άπτονταν της εξέτασης της
υπόθεσης από το Δικαστήριο σύμφωνα με το άρθρο 41 της Σύμβασης και
θα έπρεπε να απορριφθούν. Επιπλέον, όσον αφορά τις αξιώσεις των
προσφευγόντων για ηθική βλάβη, θεώρησε το αιτούμενο ποσό υπερβολικό
και υποστήριξε ότι αν το Δικαστήριο έκρινε ότι θα έπρεπε να επιδικαστεί
κάποιο ποσό για την αιτία αυτή, ένα ποσό 6.000 ευρώ σε έκαστο εκ των
προσφευγόντων θα ήταν επαρκές και εύλογο.
26. Το Δικαστήριο δε διαπιστώνει την ύπαρξη αιτιώδους συνάφειας
μεταξύ της διαπιστωθείσας παραβίασης και της επικαλούμενης υλικής
ζημίας. Απορρίπτει ως εκ τούτου τις σχετικές αξιώσεις. Αντιθέτως,
αποφαινόμενο κατά δίκαιη κρίση και λαμβάνοντας υπόψη όλες τις
περιστάσεις της υπόθεσης, επιδικάζει από κοινού στους τρεις πρώτους
προσφεύγοντες 7.000 ευρώ και, επιπλέον, 7.000 ευρώ σε έκαστο εκ των
λοιπών προσφευγόντων για ηθική βλάβη, πλέον οποιουδήποτε φόρου
μπορεί να επιβληθεί επί του ποσού αυτού.
8
EΠΙΣΗΜΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ TRADUCTION OFFICIELLE OFFICIAL
TRANSLATION No. Φ.092.22/6708
Μεταφραστική Υπηρεσία Υπουργείου Εξωτερικών, Αθήνα
SERVICE DES TRADUCTIONS DU MINISTERE DES AFFAIRES ETRANGERES
DE LA REPUBLIQUE HELLENIQUE, ATHENES
HELLENIC REPUBLIC, MINISTRY OF FOREIGN AFFAIRS, TRANSLATION
SERVICE, ATHENS
Β. Έξοδα και δικαστική δαπάνη
27. Οι προσφεύγοντες αξίωσαν 2.214 ευρώ από κοινού για τα έξοδα
και τη δικαστική δαπάνη στα οποία υποβλήθηκαν ενώπιον του
Δικαστηρίου. Προσκομίζουν τιμολόγιο για το ποσό αυτό.
28. Η Κυβέρνηση αμφισβήτησε αυτή την αξίωση και υποστήριξε ότι
το αιτούμενο ποσό δεν ήταν εύλογο.
29. Λαμβανομένων υπόψη των εγγράφων που έχει στη διάθεσή του
και της νομολογίας του, το Δικαστήριο κρίνει εύλογο να επιδικάσει από
κοινού στους προσφεύγοντες το ποσό των 1.500 ευρώ, πλέον οποιουδήποτε
φόρου μπορεί να επιβληθεί στους προσφεύγοντες επί του ποσού αυτού.
Γ. Τόκοι υπερημερίας
30. Το Δικαστήριο κρίνει προσήκον να βασίσει το επιτόκιο των
τόκων υπερημερίας στο επιτόκιο δανεισμού της Ευρωπαϊκής Κεντρικής
Τράπεζας προσαυξημένο κατά τρεις εκατοστιαίες μονάδες.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ, ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ, ΟΜΟΦΩΝΑ,
1. Κηρύσσει την προσφυγή παραδεκτή ως προς την αιτίαση την
ελκόμενη από την υπερβολική διάρκεια της διαδικασίας και
απαράδεκτη κατά τα λοιπά.
2. Αποφαίνεται ότι υπήρξε παραβίαση του άρθρου 6 § 1 της
Σύμβασης.
3. Αποφαίνεται
9
EΠΙΣΗΜΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ TRADUCTION OFFICIELLE OFFICIAL
TRANSLATION No. Φ.092.22/6708
Μεταφραστική Υπηρεσία Υπουργείου Εξωτερικών, Αθήνα
SERVICE DES TRADUCTIONS DU MINISTERE DES AFFAIRES ETRANGERES
DE LA REPUBLIQUE HELLENIQUE, ATHENES
HELLENIC REPUBLIC, MINISTRY OF FOREIGN AFFAIRS, TRANSLATION
SERVICE, ATHENS
α) ότι το εναγόμενο Κράτος οφείλει να καταβάλει στους
προσφεύγοντες, μέσα σε τρεις μήνες, τα ακόλουθα ποσά:
(i) από κοινού στους τρεις πρώτους προσφεύγοντες, Σ
Τ, Χ Τ και Α
Τ􀀠􀀠, 7.000 ( επτά χιλιάδες) ευρώ, πλέον οποιουδήποτε
φόρου μπορεί να επιβληθεί επί του ποσού αυτού, για ηθική
βλάβη,
(ii) στους υπόλοιπους τρεις προσφεύγοντες, Μ
Ν􀀠, Α􀀠 Τ􀀠 και Ι􀀠 Τ,
7.000 (επτά χιλιάδες) ευρώ σε έκαστο εξ αυτών, πλέον
οποιουδήποτε φόρου μπορεί να επιβληθεί επί του ποσού
αυτού, για ηθική βλάβη,
(iii) 1.500 (χίλια πεντακόσια) ευρώ από κοινού στους
προσφεύγοντες, πλέον οποιουδήποτε φόρου μπορεί να
επιβληθεί επί του ποσού αυτού, για έξοδα και δικαστική
δαπάνη,
β) ότι, από τη λήξη της προαναφερόμενης τρίμηνης προθεσμίας και
μέχρι την καταβολή, τα ποσά αυτά θα προσαυξηθούν με απλούς
τόκους υπολογιζόμενους με επιτόκιο ίσο με το επιτόκιο δανεισμού
της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, το οποίο θα ισχύει κατά την
εν λόγω περίοδο, προσαυξημένο κατά τρεις εκατοστιαίες μονάδες.
4. Απορρίπτει το αίτημα δίκαιης ικανοποίησης κατά τα λοιπά.
Συντάχθηκε στη αγγλική γλώσσα και στη συνέχεια κοινοποιήθηκε
εγγράφως στις 18 Οκτωβρίου 2011 κατ’εφαρμογή του άρθρου 77 §§ 2 και 3
του κανονισμού.
10
EΠΙΣΗΜΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ TRADUCTION OFFICIELLE OFFICIAL
TRANSLATION No. Φ.092.22/6708
Μεταφραστική Υπηρεσία Υπουργείου Εξωτερικών, Αθήνα
SERVICE DES TRADUCTIONS DU MINISTERE DES AFFAIRES ETRANGERES
DE LA REPUBLIQUE HELLENIQUE, ATHENES
HELLENIC REPUBLIC, MINISTRY OF FOREIGN AFFAIRS, TRANSLATION
SERVICE, ATHENS
11
(υπογραφή) (υπογραφή)
André Wampach Anatoly Kovler
Αναπληρωτής Γραμματέας Πρόεδρος
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Ακριβής μετάφραση του συνημμένου
εγγράφου από τα γαλλικά.
Αθήνα, 14 Νοεμβρίου 2011.
Ο μεταφραστής
Αλέξανδρος Πετρουτσόπουλος
Σ.Τ. κ.λ.π.

(Προσφυγή υπ’αρ. 53311/08)

ΕΠΙΣΗΜΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ TRADUCTION OFFICIELLE OFFICIAL TRANSLATION
No 6602
ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΟΥ
ΑΝΘΡΩΠΟΥ
ΠΡΩΤΟ ΤΜΗΜΑ
Υπόθεση κατά Ελλάδας
(Προσφυγή υπ’αρ. 53311/08)
Απόφαση
Στρασβούργο, 16 Σεπτεμβρίου 2010
Η απόφαση αυτή θα γίνει οριστική υπό τους όρους που ορίζονται στο άρθρο
44 § 2 της Σύμβασης. Μπορεί να επέλθουν μερικές αλλαγές στην μορφή.
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ, ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ
REPUBLIQUE HELLENIQUE, MINISTERE DES AFFAIRES ETRANGERES, SERVICE DE TRADUCTION
HELLENIC REPUBLIC, MINISTRY OF FOREIGN AFFAIRS, TRANSLATION SERVICE
1
Π.Π.
ΕΠΙΣΗΜΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ TRADUCTION OFFICIELLE OFFICIAL TRANSLATION
No 6602
Στην υπόθεση κατά Ελλάδας,
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (Πρώτο
τμήμα) αφού διασκέφθηκε σε Συμβούλιο που αποτελούσαν οι κάτωθι :
Nina Vajic, Πρόεδρος
Χρήστος Ροζάκης,
Khanlar Hajiyev,
Dean Spielmann,
Sverre Erik Jebens,
Giorgio Malinverni,
Γεώργιο Νικολάου, δικαστές,
Και Søren Nielsen, Γραμματέα Τμήματος,
Αφού διασκέφθηκε σε Συμβούλιο, στις 26 Αυγούστου 2010,
Εξέδωσε την παρούσα απόφαση, που υιοθετήθηκε την ημερομηνία αυτή:
ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ
1. Η υπόθεση προέκυψε μετά από προσφυγή (αρ. 53311/08) κατά της
Ελληνικής Δημοκρατίας που κατέθεσε η Ελληνίδα υπήκοος, κα
(« η προσφεύγουσα»), η οποία προσέφυγε στο Δικαστήριο
στις 4 Νοεμβρίου 2008, σύμφωνα με το άρθρο 34 της Σύμβασης
Προστασίας των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και των Θεμελιωδών
Ελευθεριών («Η Σύμβαση»).
2. Η προσφεύγουσα εκπροσωπείται από τον κο Λ.Πανούση και την κα
Α.Πανούση, Δικηγόρους Αθηνών. Η Ελληνική Κυβέρνηση («η
Κυβέρνηση») εκπροσωπείται από τους αντιπροσώπους του Οργάνου της,
τον κο Σ.Σπυρόπουλο, Πάρεδρο του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους.
3. Στις 3 Σεπτεμβρίου 2009, η Πρόεδρος του Πρώτου Τμήματος
αποφάσισε να κοινοποιήσει την αιτίαση σχετικά με την διάρκεια της
διαδικασίας στην Κυβέρνηση. Σύμφωνα με το άρθρο 29 § 1 της Σύμβασης,
αποφασίστηκε επίσης ότι το Τμήμα θα αποφανθεί συγχρόνως επί του
παραδεκτού και επί της ουσίας.
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ, ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ
REPUBLIQUE HELLENIQUE, MINISTERE DES AFFAIRES ETRANGERES, SERVICE DE TRADUCTION
HELLENIC REPUBLIC, MINISTRY OF FOREIGN AFFAIRS, TRANSLATION SERVICE
2
Π.Π.
Π.Π.
ΕΠΙΣΗΜΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ TRADUCTION OFFICIELLE OFFICIAL TRANSLATION
No 6602
ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ
ΤΑ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ ΤΗΣ ΥΠΟΘΕΣΗΣ
4. Η προσφεύγουσα γεννήθηκε το 1951 στην Αθήνα.
5. Στις 16 Ιουνίου 1992 προσέφυγε στο Διοικητικό Πρωτοδικείο
Αθηνών με αγωγή αποζημίωσης κατά του Λαϊκού Νοσοκομείου Αθηνών
στο οποίο ήταν υπάλληλος ως καθαρίστρια. Διεκδικούσε το ποσό των
10.313 € περίπου για μισθούς.
6. Στις 29 Σεπτεμβρίου 1995, το Πρωτοδικείο κήρυξε ένα μέρος της
αγωγής απαράδεκτο και διέταξε την διεξαγωγή αποδείξεων για το υπόλοιπο
(απόφαση αρ. 14657/1995).
7. Στις 30 Ιουνίου 1997, το Πρωτοδικείο απέρριψε το υπόλοιπο μέρος
της αγωγής (απόφαση αρ. 9285/1997). Η απόφαση αυτή κοινοποιήθηκε
στην προσφεύγουσα στις 10 Φεβρουαρίου 1998.
8. Στις 3 Μαρτίου 1998, η προσφεύγουσα άσκησε έφεση.
9. Στις 27 Ιουνίου 2002, το Διοικητικό Εφετείο Αθηνών, απέρριψε την
έφεση.
10. Στις 24 Οκτωβρίου 2003, η προσφεύγουσα άσκησε αναίρεση.
11. Στις 21 Ιανουαρίου 2008, το Συμβούλιο της Επικρατείας απέρριψε
την αναίρεση ως αβάσιμη (απόφαση αρ. 234/2008). Η απόφαση αυτή
καθαρογράφηκε και επικυρώθηκε σύμφωνα με το πρωτότυπο στις 8 Μαΐου
2008.
ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΝΟΜΙΚΟ ΜΕΡΟΣ
Ι. ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΠΙΚΑΛΟΥΜΕΝΗ ΠΑΡΑΒΙΑΣΗ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ
6 §1 ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ
ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ, ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ
REPUBLIQUE HELLENIQUE, MINISTERE DES AFFAIRES ETRANGERES, SERVICE DE TRADUCTION
HELLENIC REPUBLIC, MINISTRY OF FOREIGN AFFAIRS, TRANSLATION SERVICE
3
ΕΠΙΣΗΜΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ TRADUCTION OFFICIELLE OFFICIAL TRANSLATION
No 6602
12. Η προσφεύγουσα παραπονείται για την διάρκεια της επίδικης
διαδικασίας. Επικαλείται το άρθρο 6 §1 της Σύμβασης, του οποίου τα
κρίσιμα μέρη αναφέρουν τα εξής :
«Παv πρόσωπov έχει δικαίωμα όπως η υπόθεσίς τoυ δικασθή δικαίως, …και εvτός λoγικής
πρoθεσμίας υπό δικαστηρίoυ, … τo oπoίov θα απoφασίση επί τωv αμφισβητήσεωv επί τωv
δικαιωμάτωv και υπoχρεώσεώv τoυ αστικής φύσεως….»
Α. Επί του παραδεκτού
13. Η Κυβέρνηση σημειώνει ότι δεν ήταν απαραίτητο για την
προσφεύγουσα να λάβει γνώση του περιεχομένου της απόφασης υπ’αρ.
234/2008 για να διατυπώσει την αιτίασή της σχετικά με την διάρκεια της
διαδικασίας. Επικαλείται ότι η προσφεύγουσα δεν έπρεπε να περιμένει την
καθαρογραφή της απόφασης αρ. 234/2008, αλλά ότι έπρεπε να προσφύγει
στο Δικαστήριο εντός προθεσμίας έξι μηνών από την 21η Ιανουαρίου,
ημερομηνία δημοσίευσης της οριστικής εθνικής απόφασης. Θεωρεί λοιπόν
ότι η αιτίαση αυτή είναι εκπρόθεσμη.
14. Το Δικαστήριο υπενθυμίζει ότι, σύμφωνα με πάγια νομολογία του,
όταν δεν προβλέπεται επίδοση από το εθνικό δίκαιο, όπως στην υπό κρίση
υπόθεση, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη η ημερομηνία από την οποία τα μέρη
μπορούν να λάβουν πραγματικά γνώση του περιεχομένου της οριστικής
εθνικής υπόθεσης (βλ. μεταξύ άλλων Παπαχελάς κ.Ελλάδας [GC], αρ.
31423/96, § 30, CEDH 1999-II).
15. Στην υπό κρίση υπόθεση, σημειώνει ότι η απόφαση αρ. 234/2008
του Συμβουλίου της Επικρατείας, εθνική απόφαση οριστική υπό την έννοια
του άρθρου 35 §1 της Σύμβασης, καθαρογράφηκε και επικυρώθηκε στις 8
Μαΐου, ημερομηνία από την οποία η προσφεύγουσα μπορούσε να λάβει
αντίγραφο. Συνεπάγεται ότι η προσφυγή, που ασκήθηκε στις 4 Νοεμβρίου
2008, δεν είναι εκπρόθεσμη. Επομένως, η ένσταση της Κυβέρνησης πρέπει
να απορριφθεί.
16. Το Δικαστήριο διαπιστώνει επίσης ότι η αιτίαση αυτή δεν είναι
προδήλως αβάσιμη υπό την έννοια του άρθρου 35 §3 της Σύμβασης. Το
Δικαστήριο σημειώνει επίσης ότι δεν αντίκειται σε κανένα άλλο λόγο
απαραδέκτου. Θα πρέπει λοιπόν να κηρυχθεί παραδεκτή.
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ, ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ
REPUBLIQUE HELLENIQUE, MINISTERE DES AFFAIRES ETRANGERES, SERVICE DE TRADUCTION
HELLENIC REPUBLIC, MINISTRY OF FOREIGN AFFAIRS, TRANSLATION SERVICE
4
ΕΠΙΣΗΜΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ TRADUCTION OFFICIELLE OFFICIAL TRANSLATION
No 6602
Β. Επί της ουσίας
1. Περίοδος που πρέπει να ληφθεί υπόψη
17. Η περίοδος που πρέπει να ληφθεί υπόψη αρχίζει στις 16 Ιουνίου
1992, με την προσφυγή στο Διοικητικό Πρωτοδικείο Αθηνών και τελειώνει
στις 8 Μαΐου 2008, με την καθαρογραφή της απόφασης υπ’αρ. 234/2008
του Συμβουλίου της Επικρατείας. Διήρκεσε λοιπόν πάνω από δεκαπέντε έτη
και δέκα μήνες για τρεις βαθμούς δικαιοδοσίας.
2. Εύλογος χαρακτήρας της διαδικασίας
18. Η Κυβέρνηση υποστηρίζει ότι η επίδικη διαδικασία διεξήχθη με
ταχύτητα και επομένως, δεν επιδέχεται κριτική.
19. Η προσφεύγουσα αντικρούει την θέση αυτή και υποστηρίζει ότι η
διάρκεια εκδίκασης της υπόθεσής της ήταν υπερβολική.
20. Το Δικαστήριο υπενθυμίζει ότι ο εύλογος χαρακτήρας της διάρκειας
μιας διαδικασίας κρίνεται σύμφωνα με τις περιστάσεις της υπόθεσης και τα
κριτήρια που καθιέρωσε η Νομολογία του, ιδιαίτερα την δυσκολία της
υπόθεσης, την συμπεριφορά της προσφεύγουσας και αυτή των αρμόδιων
αρχών καθώς και τη σημασία της διαφοράς για τους ενδιαφερόμενους (βλ.
μεταξύ πολλών άλλων, Frydlender κατά Γαλλίας [GC], αρ. 30979/96, §43,
CEDH 2000-VII). Το Δικαστήριο υπενθυμίζει ότι επιβάλλεται μια ιδιαίτερη
επιμέλεια για τις εργατικές διαφορές (Ruotolo κατά Ιταλίας, 27
Φεβρουαρίου 1992, § 17, σειρά Α αρ. 230-D).
21. Το Δικαστήριο χειρίστηκε πολλές φορές υποθέσεις που εγείρουν
ζητήματα παρόμοια με αυτό της υπό κρίση υπόθεσης και διαπίστωσε την
παραβίαση του άρθρου 6 §1 της Σύμβασης (βλ. προαναφερθείσα
Frydlender).
22. Αφού εξέτασε όλα τα στοιχεία που του υποβλήθηκαν, το
Δικαστήριο θεωρεί ότι η Κυβέρνηση δεν υπέβαλλε κανένα περιστατικό ή
επιχείρημα που να μπορεί να οδηγήσει σε διαφορετικό συμπέρασμα στην
παρούσα υπόθεση. Λαμβάνοντας υπόψη την Νομολογία του επί του
θέματος, το Δικαστήριο κρίνει ότι στην υπό κρίση υπόθεση, η διάρκεια της
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ, ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ
REPUBLIQUE HELLENIQUE, MINISTERE DES AFFAIRES ETRANGERES, SERVICE DE TRADUCTION
HELLENIC REPUBLIC, MINISTRY OF FOREIGN AFFAIRS, TRANSLATION SERVICE
5
ΕΠΙΣΗΜΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ TRADUCTION OFFICIELLE OFFICIAL TRANSLATION
No 6602
επίδικης διαδικασίας είναι υπερβολική και δεν ανταποκρίνεται στην
απαίτηση για «εύλογη προθεσμία».
23. Επομένως, υπήρξε παραβίαση του άρθρου 6 §1 όσον αφορά την
διάρκεια της διαδικασίας.
ΙΙ. ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΙΣ ΑΛΛΕΣ ΕΠΙΚΑΛΟΥΜΕΝΕΣ ΠΑΡΑΒΙΑΣΕΙΣ
24. Η προσφεύγουσα επικαλείται τα άρθρα 6 §1 και 13 της Σύμβασης
και παραπονείται για την διάρκεια της διαδικασίας. Υποστηρίζει ότι τα
Ελληνικά Δικαστήρια διαπράξανε νομικά και πραγματικά σφάλματα που
ευνοήσανε την αντίδικη πλευρά. Τέλος, η προσφεύγουσα επικαλείται το
άρθρο 1 του 1ου Πρωτοκόλλου και παραπονείται για προσβολή του
δικαιώματός της στον σεβασμό της περιουσίας της. Υποστηρίζει ότι
παράνομα έχασε το δικαίωμά της να αποκτήσει το ποσό που διεκδικούσε ως
αποζημίωση.
Ως προς το παραδεκτό
25. Το Δικαστήριο υπενθυμίζει ότι σύμφωνα με το άρθρο 19 της
Σύμβασης, έχει ως καθήκον να διασφαλίζει τις υποχρεώσεις που απορρέουν
από την Σύμβαση για τα Συμβαλλόμενα Μέρη. Ειδικότερα δεν είναι της
αρμοδιότητας του Δικαστηρίου να κρίνει τα υποτιθέμενα νομικά ή
πραγματικά σφάλματα που έχει διαπράξει ένα Εθνικό Δικαστήριο, εκτός αν
και στο μέτρο που μπορεί να έχουν προσβάλει τα δικαιώματα και τις
ελευθερίες που κατοχυρώνονται από την Σύμβαση (βλ. ιδίως, Garcia Ruiz
κατά Ισπανίας [GC], αρ. 30544/96, § 28, CEDH 1999-I). Το Δικαστήριο δεν
μπορεί να κρίνει το ίδιο τα πραγματικά στοιχεία που οδήγησαν ένα Εθνικό
Δικαστήριο να υιοθετήσει μια απόφαση έναντι μιας άλλης, διαφορετικά θα
αναγορευόταν σε Δικαστή τετάρτου βαθμού δικαιοδοσίας και θα παρέβαινε
τα όρια της αποστολής του (βλ. mutatis mutandis, Kemmache κατά Γαλλίας
(αρ. 3), 24 Νοεμβρίου 1994, § 44, σειρά Α αρ. 296-C). Το Δικαστήριο έχει
ως μόνο καθήκον, όσον αφορά το άρθρο 6 της Σύμβασης, να εξετάζει τις
προσφυγές που ισχυρίζονται ότι τα εθνικά δικαστήρια παραβίασαν τις
ειδικές δικονομικές εγγυήσεις που διατυπώνονται στην διάταξη αυτή ή ότι η
διεξαγωγή της διαδικασίας στο σύνολό της δεν εγγυήθηκε δίκαιη δίκη στον
προσφεύγοντα (βλ. μεταξύ πολλών άλλων, Donadzé κατά Γεωργίας, αρ.
74644/01, §§ 30-31, 7 Μαρτίου 2006).
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ, ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ
REPUBLIQUE HELLENIQUE, MINISTERE DES AFFAIRES ETRANGERES, SERVICE DE TRADUCTION
HELLENIC REPUBLIC, MINISTRY OF FOREIGN AFFAIRS, TRANSLATION SERVICE
6
ΕΠΙΣΗΜΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ TRADUCTION OFFICIELLE OFFICIAL TRANSLATION
No 6602
26. Στην υπό κρίση υπόθεση, τίποτε δεν μας επιτρέπει να σκεφτούμε ότι
η διαδικασία κατά την διάρκεια της οποίας η προσφεύγουσα μπόρεσε να
παρουσιάσει όλα τα επιχειρήματά της, δεν υπήρξε δίκαιη. Το Δικαστήριο
δεν εντόπισε, πράγματι, καμμία ένδειξη αυθαιρεσίας στην διεξαγωγή της
δίκης ούτε παραβίαση των δικονομικών δικαιωμάτων της ενδιαφερομένης.
Μετά την διαπίστωση αυτή, το Δικαστήριο δεν κρίνει απαραίτητο να
τοποθετηθεί επιπλέον ως προς το πεδίο του άρθρου 13, του οποίου οι
απαιτήσεις είναι λιγότερο αυστηρές από τις απαιτήσεις του άρθρου 6 §1 και
απορροφώνται από αυτές στην προκειμένη περίπτωση. (βλ. μεταξύ άλλων,
Sporrong et Lönnroth κατά Σουηδίας, 23 Σεπτεμρβίου 1982, §§ 88, σειρά Α
αρ. 52).
27. Επίσης, το Δικαστήριο θεωρεί ότι η υποτιθέμενη αξίωση της
προσφεύγουσας δεν μπορεί να θεωρηθεί «περιουσία» υπό την έννοια του
άρθρου 1 του Πρώτου Πρωτοκόλλου αφού δεν διαπιστώθηκε από δικαστική
απόφαση με ισχύ δεδικασμένου. Ωστόσο, αυτή είναι η προϋπόθεση για να
είναι μια αξίωση βέβαιη και απαιτητή και, συνεπώς, να προστατεύεται από
το άρθρο 1 του Πρώτου Πρωτοκόλλου (βλ. μεταξύ άλλων, Ελληνικά
Διυλιστήρια Στραν και Στρατής Ανδρεάδης κατά Ελλάδας, 9 Δεκεμβρίου
1994, § 59, σειρά Α, αρ. 301-Β).
28. Συγκεκριμένα, το Δικαστήριο σημειώνει ότι , όσο η υπόθεσή της
εκκρεμούσε ενώπιον των εθνικών δικαστηρίων, η αγωγή της δεν γεννούσε,
για την προσφεύγουσα, καμμία αξίωση, αλλά μόνο το ενδεχόμενο να
αποκτήσει τέτοια αξίωση. Ως εκ τούτου, οι αποφάσεις που απέρριψαν το
αίτημα της δεν είχαν ως συνέπεια να την στερήσουν από περιουσία της
οποία ήταν κυρία.
29. Συνάγεται ότι το τμήμα αυτό της προσφυγής είναι προφανώς
αβάσιμο και πρέπει να απορριφθεί κατ’ εφαρμογή του άρθρου 35 §§3 και 4
της Σύμβασης.
ΙΙΙ. ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 41 ΤΗΣ
ΣΥΜΒΑΣΗΣ
30. Σύμφωνα με το άρθρο 41 της Σύμβασης,
«Εάv τo Δικαστήριo κρίvει ότι υπήρξε παραβίαση της Σύμβασης ή τωv Πρωτoκόλλωv της,
και αv τo εσωτερικό δίκαιo τoυ Υψηλoύ Συμβαλλόμεvoυ Μέρoυς δεv επιτρέπει παρά μόvo
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ, ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ
REPUBLIQUE HELLENIQUE, MINISTERE DES AFFAIRES ETRANGERES, SERVICE DE TRADUCTION
HELLENIC REPUBLIC, MINISTRY OF FOREIGN AFFAIRS, TRANSLATION SERVICE
7
ΕΠΙΣΗΜΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ TRADUCTION OFFICIELLE OFFICIAL TRANSLATION
No 6602
ατελή εξάλειψη τωv συvεπειώv της παραβίασης αυτής, τo Δικαστήριo χoρηγεί, εφόσov
είvαι αvαγκαίo, στov παθόvτα δίκαιη ικαvoπoίηση.»
Α. Ζημία
31. Η προσφεύγουσα ζητά 21.870, 24 € (ευρώ) για την υλική ζημία. Το
ποσό αυτό αντιστοιχεί στο συνολικό ποσό των διεκδικήσεών της,
προσαυξημένου με τόκους. Ζητά επίσης 20.000 € για την ηθική βλάβη που
υπέστη.
32. Η Κυβέρνηση καλεί το Δικαστήριο να απορρίψει το αίτημα για την
υλική ζημία. Υποστηρίζει επίσης, ότι η διαπίστωση της παραβίασης
αποτελεί αυτή καθεαυτή επαρκή δίκαιη ικανοποίηση για την ηθική βλάβη.
33. Το Δικαστήριο δεν αντιλαμβάνεται αιτιώδη σύνδεσμο ανάμεσα στην
διαπιστωθείσα παραβίαση και την επικαλούμενη υλική ζημία και
απορρίπτει το αίτημα αυτό. Αντίθετα, θεωρεί ότι συντρέχει λόγος να
επιδικαστεί στην προσφεύγουσα το ποσό των 18.000 € για την ηθική
βλάβη, συν κάθε ποσό που μπορεί να οφείλεται ως φόρος.
Β. Έξοδα και δικαστική δαπάνη
34. Η προσφεύγουσα ζητά επίσης 5.350 € για έξοδα και την δικαστική
δαπάνη στα οποία υποβλήθηκε για την διαδικασία ενώπιον του
Δικαστηρίου. Δεν προσκομίζει κανένα τιμολόγιο παρά μόνο ένα αναλυτικό
σημείωμα εξόδων, δακτυλογραφημένο και υπογραμμένο από τον Δικηγόρο
της, στο οποίο αναφέρεται το ίδιο ποσό. Υποστηρίζει ότι, λόγω των
χαμηλών εισοδημάτων της, δεν ήταν σε θέση ακόμη να του πληρώσει το
ποσό αυτό.
35. Η Κυβέρνηση υποστηρίζει ότι το ποσό που ζητείται είναι
υπερβολικό και δεν αποδεικνύεται. Επιπλέον θεωρεί ότι το ποσό που θα
επιδικαστεί για τον λόγο αυτό δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τα 1.000 €.
36. Το Δικαστήριο υπενθυμίζει ότι η επιδίκαση εξόδων και δικαστικής
δαπάνης με βάση το άρθρο 41 προϋποθέτει ότι αυτά προϋποθέτει ότι αυτά
αποδεικνύονται πραγματικά, αναγκαία και επιπλέον ότι το ύψος τους είναι
εύλογο (Ιατρίδης κατά Ελλάδας [GC], αρ. 31107/96, §54, CEDH 2000-XI).
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ, ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ
REPUBLIQUE HELLENIQUE, MINISTERE DES AFFAIRES ETRANGERES, SERVICE DE TRADUCTION
HELLENIC REPUBLIC, MINISTRY OF FOREIGN AFFAIRS, TRANSLATION SERVICE
8
ΕΠΙΣΗΜΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ TRADUCTION OFFICIELLE OFFICIAL TRANSLATION
No 6602
37. Στην υπό κρίση υπόθεση, με βάση τα στοιχεί που έχει στην κατοχή
του και τα προαναφερθέντα κριτήρια, το Δικαστήριο κρίνει εύλογο να
επιδικάσει στην προσφεύγουσα 500 € για το λόγο αυτό, συν κάθε ποσό που
μπορεί να οφείλεται από αυτή ως φόρος.
Γ. Τόκοι υπερημερίας
34. Το Δικαστήριο κρίνει σωστό να υπολογίσει το ύψος των τόκων
υπερημερίας με βάση το επιτόκιο διευκολύνσεως οριακού δανεισμού της
Κεντρικής Ευρωπαϊκής Τράπεζας προσαυξημένου κατά τρεις ποσοστιαίες
μονάδες.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ, ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ, ΟΜΟΦΩΝΑ,
1. Κηρύσσει την προσφυγή παραδεκτή όσον αφορά την αιτίαση που
αντλείται από την υπερβολική διάρκεια της διαδικασίας και απαράδεκτη για
τα περαιτέρω
2. Αποφαίνεται ότι υπήρξε παραβίαση του άρθρου 6 §1 της Σύμβασης
3. Αποφαίνεται
α) ότι το καθ’ ου η προσφυγή κράτος πρέπει να καταβάλει στην
προσφεύγουσα, μέσα σε τρεις μήνες από την ημερομηνία κατά την
οποία η απόφαση θα γίνει οριστική, σύμφωνα με το άρθρο 44 §2 της
Σύμβασης, το ποσό των 18.000 € (δεκαοκτώ χιλιάδων ευρώ) για
ηθική βλάβη και 500 € (πεντακοσίων ευρώ) για έξοδα και δικαστική
δαπάνη, συν κάθε ποσό που μπορεί να οφείλεται από τους
προσφεύγοντες ως φόρος
β) ότι από την εκπνοή της προθεσμίας αυτής και μέχρι την
καταβολή, τα ποσά αυτά θα αυξάνονται με απλό τόκο με επιτόκιο
ίσο προς το ισχύον κατ’ αυτό το χρονικό διάστημα επιτόκιο
διευκολύνσεως οριακού δανεισμού της Ευρωπαϊκής Κεντρικής
Τράπεζας, προσαυξημένου κατά τρεις ποσοστιαίες μονάδες.
4. Απορρίπτει το αίτημα δίκαιης ικανοποίησης για τα περαιτέρω.
Συντάχτηκε στα γαλλικά, στην συνέχεια κοινοποιήθηκε εγγράφως στις 16
Σεπτεμβρίου 2010, σύμφωνα με το άρθρο 77 §§ 2 και 3 του Κανονισμού.
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ, ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ
REPUBLIQUE HELLENIQUE, MINISTERE DES AFFAIRES ETRANGERES, SERVICE DE TRADUCTION
HELLENIC REPUBLIC, MINISTRY OF FOREIGN AFFAIRS, TRANSLATION SERVICE
9
ΕΠΙΣΗΜΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ TRADUCTION OFFICIELLE OFFICIAL TRANSLATION
No 6602
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ, ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ
REPUBLIQUE HELLENIQUE, MINISTERE DES AFFAIRES ETRANGERES, SERVICE DE TRADUCTION
HELLENIC REPUBLIC, MINISTRY OF FOREIGN AFFAIRS, TRANSLATION SERVICE
10
Søren Nielsen Nina Vajic
Γραμματέας Πρόεδρος
(υπογραφή) (υπογραφή)
Ακριβής μετάφραση από το συνημμένο έγγραφο
Η μεταφράστρια
Μαρία Καραμπάτσα

(Προσφυγή αριθ. 51408/07)

ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ
ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ
ΠΡΩΤΟ ΤΜΗΜΑ
ΥΠΟΘΕΣΗ ΚΑΙ ΛΟΙΠΟΙ κατά ΕΛΛΑΔΑΣ
(Προσφυγή αριθ. 51408/07)
ΑΠΟΦΑΣΗ
ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ
25 Νοεμβρίου 2010
Η παρούσα απόφαση είναι οριστική. Μπορεί να υποστεί τυπικές διορθώσεις.
Στην υπόθεση και λοιποί κατά Ελλάδας,
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (πρώτο τμήμα),
συνεδριάζοντας σε Επιτροπή αποτελούμενη από τους:
Anatoly Kovler, πρόεδρο,
Elisabeth Steiner,
Γεώργιο Νικολάου, δικαστές,
και τον André Wampach, αναπληρωτή γραμματέα τμήματος.
Αφού διασκέφθηκε σε συμβούλιο στις 4 Νοεμβρίου 2010,
Δ.Σ.
Δ.Σ.
Εκδίδει την πιο κάτω απόφαση, η οποία ελήφθη την ημερομηνία αυτή:
ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ
1. Η υπόθεση έχει εισαχθεί με μία προσφυγή (αριθ. 51408/07) στρεφόμενη
κατά της Ελληνικής Δημοκρατίας από δεκαεπτά υπηκόους του Κράτους αυτού, τα
ονόματα των οποίων εκτίθενται στο παράρτημα («οι προσφεύγοντες»), οι οποίοι
προσέφυγαν ενώπιον του Δικαστηρίου στις 30 Οκτωβρίου 2007 δυνάμει του άρθρου
34 της Σύμβασης για την προστασία των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και των
Θεμελιωδών Ελευθεριών («η Σύμβαση»).
2. Οι προσφεύγοντες εκπροσωπούνται από τον κύριο Π. Μηλιαράκη,
δικηγόρο του συλλόγου της Αθήνας. Η Ελληνική Κυβέρνηση («η Κυβέρνηση»)
εκπροσωπήθηκε από τους απεσταλμένους του αντιπροσώπου της, κύριο Σ.
Σπυρόπουλο, πάρεδρο του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, και κυρία Ζ.
Χατζηπαύλου, δικαστική αντιπρόσωπο του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους.
3. Στις 19 Οκτωβρίου 2009, η πρόεδρος του πρώτου τμήματος αποφάσισε να
κοινοποιήσει στην Κυβέρνηση τις αιτιάσεις τις ελκόμενες από τη διάρκεια της
διαδικασίας και την απουσία προσφυγής ως προς τούτο. Κατ’εφαρμογή του
Πρωτοκόλλου αριθ.14, η προσφυγή ανατέθηκε σε μία Επιτροπή.
ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΑ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ
ΟΙ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΤΗΣ ΥΠΟΘΕΣΗΣ
4. Στις 6 Δεκεμβρίου 2001, οι υπ’αριθ. 1-14 προσφεύγοντες και ο Θ. Δήμου,
σύζυγος και πατέρας των υπ’αριθ. 15-17 προσφευγόντων αντίστοιχα, κατέθεσαν
ενώπιον του Διοικητικού Πρωτοδικείου Αθηνών αίτηση ακύρωσης της σιωπηρής
άρνησης του Υπουργείου Οικονομικών να λάβει υπόψη, κατά τον υπολογισμό του
μισθού τους, την επαγγελματική εμπειρία τους στον ιδιωτικό τομέα πριν από την
πρόσληψή τους στο Δημόσιο.
5. Στις 24 Οκτωβρίου 2005, το Διοικητικό Πρωτοδικείο Αθηνών κήρυξε
εαυτόν αναρμόδιο να κρίνει την εν λόγω υπόθεση, καθώς αντικείμενό της ήταν το
επαγγελματικό καθεστώς των ενδιαφερομένων. Παρέπεμψε την υπόθεση ενώπιον του
Διοικητικού Εφετείου Αθηνών που ήταν το αρμόδιο δικαστήριο (απόφαση αριθ.
12342/2005).
6. Στις 16 Μαρτίου 2007, το Διοικητικό Εφετείο κήρυξε εαυτόν αναρμόδιο,
αφού έκρινε ότι η υπόθεση αφορούσε το ύψος του μισθού που λάμβαναν οι
προσφεύγοντες. Ο υπ’αριθ. 10 προσφεύγων δεν εμφανίστηκε ενώπιον του εν λόγω
δικαστηρίου. Η υπόθεση παραπέμφθηκε εκ νέου ενώπιον του Διοικητικού
Πρωτοδικείου Αθηνών (απόφαση αριθ. 503/2007).
7. Σε μία ημερομηνία που δε διευκρινίζεται, ο Θ. Δήμος απεβίωσε. Οι
υπ’αριθ. 15-17 προσφεύγοντες είναι οι κληρονόμοι του.
8. Από το φάκελο προκύπτει ότι μέχρι σήμερα η υπόθεση εκκρεμεί ακόμα
ενώπιον του Διοικητικού Πρωτοδικείου Αθηνών.
ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΝΟΜΟ
Ι. ΕΠΙ ΤΗΣ ΕΠΙΚΑΛΟΥΜΕΝΗΣ ΠΑΡΑΒΙΑΣΗΣ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 6 § 1 ΤΗΣ
ΣΥΜΒΑΣΗΣ
9. Οι προσφεύγοντες παραπονούνται ότι η διάρκεια της διαδικασίας
παραγνώρισε την αρχή της «λογικής προθεσμίας» όπως αυτή προβλέπεται στο άρθρο
6 § 1 της Σύμβασης, το οποίο έχει ως εξής:
«1. Παν πρόσωπον έχει δικαίωμα όπως η υπόθεσίς του δικασθή (…) εντός
λογικής προθεσμίας υπό (…) δικαστηρίου (…), το οποίον θα αποφασίση (…)
επί των αμφισβητήσεων επί των δικαιωμάτων και υποχρεώσεών του αστικής
φύσεως (…)»
10. Η Κυβέρνηση αντικρούει τη θέση αυτή.
11. Η περίοδος που πρέπει να ληφθεί υπόψη άρχισε στις 6 Δεκεμβρίου 2001
με την κατάθεση της αίτησης ενώπιον του Διοικητικού Πρωτοδικείου Αθηνών και η
υπόθεση εκκρεμεί ακόμη ενώπιον του εν λόγω δικαστηρίου. Έχει διαρκέσει επομένως
8 έτη και (…) περίπου μήνες για ένα βαθμό δικαιοδοσίας.
Α. Επί του παραδεκτού
12. Το Δικαστήριο διαπιστώνει ότι η αιτίαση αυτή δεν είναι προδήλως
αβάσιμη με την έννοια του άρθρου 35 § 3 της Σύμβασης. Σημειώνει επιπλέον ότι
αυτή δεν προσκρούει σε κανέναν άλλο λόγο απαραδέκτου. Πρέπει επομένως να
κηρυχθεί παραδεκτή.
Β. Επί της ουσίας
13. Το Δικαστήριο υπενθυμίζει ότι ο εύλογος χαρακτήρας της διάρκειας μίας
διαδικασίας εκτιμάται σύμφωνα με τις συνθήκες της υπόθεσης και λαμβανομένων
υπόψη των κριτηρίων που έχουν καθιερωθεί από την νομολογία του, ειδικότερα της
πολυπλοκότητας της υπόθεσης, της συμπεριφοράς των προσφευγόντων και εκείνης
των αρμοδίων αρχών, καθώς και της σημασίας της διαφοράς για τους
ενδιαφερόμενους (βλέπε, μεταξύ πολλών άλλων, Frydlender κατά Γαλλίας [GC],
αριθ. 30979/96, § 43, CEDH 2000-VII).
14. Το Δικαστήριο έχει χειριστεί πολλές φορές υποθέσεις που εγείρουν
ζητήματα παρόμοια με εκείνα της προκείμενης υπόθεσης και έχει διαπιστώσει την
παραβίαση του άρθρου 6 § 1 της Σύμβασης (βλέπε πιο πάνω αναφερόμενη υπόθεση
Frydlender).
15. Αφού εξέτασε όλα τα στοιχεία που του υποβλήθηκαν, το Δικαστήριο
θεωρεί ότι η Κυβέρνηση δεν εξέθεσε κανένα γεγονός ή επιχείρημα που να μπορεί να
οδηγήσει σε διαφορετικό συμπέρασμα στην παρούσα περίπτωση. Λαμβάνοντας
υπόψη τη νομολογία του επί του ζητήματος αυτού, το Δικαστήριο εκτιμά ότι εν
προκειμένω η διάρκεια της επίδικης διαδικασίας είναι υπερβολική και δε συνάδει με
την απαίτηση της «λογικής προθεσμίας».
Συνεπώς, υπήρξε παραβίαση του άρθρου 6 § 1.
ΙΙ. ΕΠΙ ΤΗΣ ΕΠΙΚΑΛΟΥΜΕΝΗΣ ΠΑΡΑΒΙΑΣΗΣ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 13 ΤΗΣ
ΣΥΜΒΑΣΗΣ
16. Οι προσφεύγοντες παραπονούνται επίσης για το γεγονός ότι στην Ελλάδα
δεν υπάρχει κανένα δικαστήριο στο οποίο να μπορεί κάποιος να απευθυνθεί για να
παραπονεθεί για την υπερβολική διάρκεια της διαδικασίας. Επικαλούνται το άρθρο
13 της Σύμβασης, το οποίο έχει ως εξής:
«Παν πρόσωπον του οποίου τα αναγνωριζόμενα εν τη (…) Συμβάσει
δικαιώματα και ελευθερίαι παρεβιάσθησαν, έχει το δικαίωμα πραγματικής
προσφυγής ενώπιον εθνικής αρχής, έστω και αν η παραβίασις διεπράχθη υπό
προσώπων ενεργούντων εν τη εκτελέσει των δημοσίων καθηκόντων των.»
17. Θεωρώντας ότι δεν υπήρξε υπέρβαση της λογικής προθεσμίας, η
Κυβέρνηση υποστηρίζει ότι το άρθρο 13 της Σύμβασης δεν έχει εν προκειμένω
εφαρμογή.
Α. Επί του παραδεκτού
18. Το Δικαστήριο διαπιστώνει ότι η αιτίαση αυτή δεν είναι προδήλως
αβάσιμη με την έννοια του άρθρου 35 § 3 της Σύμβασης. Το Δικαστήριο σημειώνει
επιπλέον ότι αυτή δεν προσκρούει σε κανέναν άλλο λόγο απαραδέκτου. Πρέπει
λοιπόν να κηρυχθεί παραδεκτή.
Β. Επί της ουσίας
19. Το Δικαστήριο υπενθυμίζει ότι το άρθρο 13 εγγυάται μία πραγματική
προσφυγή ενώπιον εθνικού δικαστηρίου που να επιτρέπει την προσφυγή κατά της
παραβίασης της υποχρέωσης, η οποία επιβάλλεται από το άρθρο 6 § 1, να
εκδικάζονται οι υποθέσεις μέσα σε λογική προθεσμία (βλέπε Kudla κατά Πολωνίας
[GC], no. 30210/96, § 156, CEDH 2000-XI).
20. Εξάλλου, το Δικαστήριο είχε ήδη την ευκαιρία να διαπιστώσει ότι η
ελληνική έννομη τάξη δεν προσφέρει στους ενδιαφερόμενους μία πραγματική
προσφυγή με την έννοια του άρθρου 13 της Σύμβασης που να τους επιτρέπει να
προβάλουν τις αιτιάσεις τους κατά της διάρκειας μιας διαδικασίας (Κόντη-Αρβανίτη
κατά Ελλάδας, no. 53401/99, §§ 29-30, 10 Απριλίου 2003). Το Δικαστήριο δεν
διακρίνει εν προκειμένω κανένα λόγο για να παρακάμψει την νομολογία αυτή, πολύ
περισσότερο αφού η Κυβέρνηση δεν βεβαιώνει ότι η ελληνική έννομη τάξη έχει
αποκτήσει εν τω μεταξύ μία τέτοια προσφυγή.
21. Ως εκ τούτου, το Δικαστήριο εκτιμά ότι εν προκειμένω υπήρξε παραβίαση
του άρθρου 13 της Σύμβασης λόγω της απουσίας στο εθνικό δίκαιο μιας προσφυγής
που θα επέτρεπε στους προσφεύγοντες να επιτύχουν την κύρωση του δικαιώματός
τους να δικαστεί η υπόθεσή τους μέσα σε λογική προθεσμία, με την έννοια του
άρθρου 6 § 1 της Σύμβασης.
ΙΙΙ. ΕΠΙ ΤΩΝ ΥΠΟΛΟΙΠΩΝ ΕΠΙΚΑΛΟΥΜΕΝΩΝ ΠΑΡΑΒΙΑΣΕΩΝ
22. Οι προσφεύγοντες παραπονούνται τέλος χωρίς να διευκρινίζουν, ότι η
καθυστέρηση στην εξέταση της υπόθεσής τους παραβίασε το άρθρο 1 του
Πρωτοκόλλου αριθ.1.
23. Το Δικαστήριο σημειώνει καταρχήν ότι η αιτίαση αυτή είναι αόριστη. Σε
κάθε περίπτωση, ακόμα κι αν υποτεθεί ότι οι προσφεύγοντες θέτουν υπό εξέταση υπό
το πρίσμα του άρθρου 1 του Πρωτοκόλλου αριθ.1 τις οικονομικές επιπτώσεις που
υπέστησαν λόγω της διάρκειας της διαδικασίας, πρέπει να σημειωθεί ότι οι αρνητικές
περιουσιακές επιπτώσεις, οι οποίες τυχόν προκαλούνται από την υπερβολική
διάρκεια της διαδικασίας, αναλύονται ως μία συνέπεια της παραβίασης του
προστατευόμενου από το άρθρο 6 § 1 της Σύμβασης δικαιώματος και δεν θα
μπορούσαν να ληφθούν υπόψη παρά μόνον για τη δίκαιη αποζημίωση που θα
μπορούσαν να λάβουν οι ενδιαφερόμενοι κατόπιν της διαπίστωσης της παραβίασης
αυτής (βλέπε, προς αυτή την κατεύθυνση, Βαρυπάτη κατά Ελλάδας, αριθ. 38459/97, §
32, 26 Οκτωβρίου 1999, Capestrani κατά Ιταλίας (déc.), αριθ. 46617/99, 27
Ιανουαρίου 2005).
Έπεται ότι αυτό το τμήμα της προσφυγής είναι προδήλως αβάσιμο και πρέπει
να απορριφθεί κατ’εφαρμογή του άρθρου 35 §§ 3 και 4 της Σύμβασης.
ΙV. ΕΠΙ ΤΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 41 ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ
24. Σύμφωνα με το άρθρο 41 της Σύμβασης:
«Εάν το Δικαστήριο κρίνει ότι υπήρξε παραβίαση της Σύμβασης ή των
Πρωτοκόλλων της και εάν το εσωτερικό δίκαιο του Υψηλού Συμβαλλομένου
Μέρους επιτρέπει την ατελή μόνον επανόρθωση των συνεπειών της
παραβίασης αυτής, το Δικαστήριο επιδικάζει στον ζημιωθέντα διάδικο,
εφόσον συντρέχει λόγος, μία δίκαιη ικανοποίηση.»
Α. Ζημία
25. Οι προσφεύγοντες αξιώνουν 30.000 ευρώ έκαστος για την ηθική βλάβη
που υποστηρίζουν ότι υπέστησαν.
26. Η Κυβέρνηση καλεί το Δικαστήριο να απορρίψει αυτό το αίτημα.
Υποστηρίζει ότι μία διαπίστωση της παραβίασης θα συνιστούσε αφ’εαυτής μία
επαρκή δίκαιη ικανοποίηση για την ηθική βλάβη που υπέστησαν. Εναλλακτικά,
υποστηρίζει ότι το επιδικαστέο για την αιτία αυτή ποσό δεν μπορεί να υπερβεί τα
1.800 ευρώ για καθένα από τους προσφεύγοντες 1 έως 9 και 11 έως 14. Σε ό,τι αφορά
τους προσφεύγοντες 15 έως 17, υποστηρίζει ότι το Δικαστήριο θα πρέπει να τους
επιδικάσει 1.800 ευρώ από κοινού, δεδομένου ότι είναι οι κληρονόμοι του Θ. Δ􀀠􀀠
ο οποίος είχε κινήσει τη διαδικασία ενώπιον των εθνικών δικαστηρίων. Τέλος, η
Κυβέρνηση εκτιμά ότι το ποσό των 800 ευρώ επαρκεί για τον υπ’αριθ. 10
προσφεύγοντα, δεδομένου ότι δεν εμφανίστηκε ενώπιον του Διοικητικού Εφετείου
Αθηνών.
27. Εν προκειμένω, λαμβανομένων υπόψη των στοιχείων που έχει στην
κατοχή του και των προαναφερόμενων κριτηρίων, το Δικαστήριο κρίνει εύλογο να
επιδικάσει σε καθένα από τους προσφεύγοντες 1 έως 14 το ποσό των 7.500 ευρώ για
την ηθική βλάβη που υπέστησαν, πλέον οποιουδήποτε ποσού μπορεί να οφείλεται ως
φόρος επί αυτού του ποσού. Σε ό,τι αφορά ειδικότερα τον υπ’αριθ. 10 προσφεύγοντα,
το Δικαστήριο σημειώνει ότι από την απόφαση αριθ. 503/2007 του Διοικητικού
Εφετείου Αθηνών δεν προκύπτει ότι αυτός παραιτήθηκε από την αίτησή του ενώπιον
των εθνικών δικαστηρίων. Συνεπώς, το Δικαστήριο υποθέτει ότι συνεχίζει να
συμμετέχει στην επίδικη διαδικασία. Τέλος, το Δικαστήριο επιδικάζει από κοινού
στους προσφεύγοντες 15 έως 17 το ποσό των 7.500 ευρώ για την ηθική βλάβη που
υπέστησαν, πλέον οποιουδήποτε ποσού μπορεί να οφείλεται ως φόρος επί του ποσού
αυτού.
Β. Έξοδα και δικαστική δαπάνη
28. Οι προσφεύγοντες δεν προβάλλουν κανένα αίτημα για έξοδα και
δικαστική δαπάνη.
29. Συνεπώς, το Δικαστήριο εκτιμά ότι δε συντρέχει λόγος να τους
επιδικασθεί κάποιο ποσό για την αιτία αυτή.
Γ. Τόκοι υπερημερίας
30. Το Δικαστήριο κρίνει προσήκον να βασίσει το επιτόκιο των τόκων
υπερημερίας στο επιτόκιο δανεισμού της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας
προσαυξημένο κατά τρεις εκατοστιαίες μονάδες.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ, ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ, ΟΜΟΦΩΝΑ,
1. Κηρύσσει την προσφυγή παραδεκτή ως προς τις αιτιάσεις τις ελκόμενες από
την υπερβολική διάρκεια της διαδικασίας και την απουσία πραγματικής
προσφυγής ως προς τούτο και απαράδεκτη κατά τα λοιπά..
2. Αποφαίνεται ότι υπήρξε παραβίαση του άρθρου 6 § 1 της Σύμβασης.
3. Αποφαίνεται ότι υπήρξε παραβίαση του άρθρου 13 της Σύμβασης.
4. Αποφαίνεται
α) ότι το εναγόμενο Κράτος οφείλει να καταβάλει στους προσφεύγοντες, μέσα
σε τρεις μήνες από την ημέρα κατά την οποία η απόφαση θα καταστεί
τελεσίδικη σύμφωνα με το άρθρο 44 § 2 της Σύμβασης, τα ακόλουθα ποσά:
i. 7.500 (επτά χιλιάδες πεντακόσια) ευρώ, σε καθένα από τους
προσφεύγοντες 1 έως 14 για ηθική βλάβη, πλέον οποιουδήποτε ποσού
μπορεί να οφείλεται ως φόρος,
ii. 7.500 (επτά χιλιάδες πεντακόσια) ευρώ από κοινού στους
προσφεύγοντες 15 έως 17 για ηθική βλάβη, πλέον οποιουδήποτε
ποσού μπορεί να οφείλεται ως φόρος,
β) ότι, από τη λήξη της προθεσμίας αυτής και μέχρι την καταβολή, τα ποσά
αυτά θα προσαυξηθούν με τόκους υπολογιζόμενους με επιτόκιο ίσο με το
επιτόκιο δανεισμού της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, το οποίο θα ισχύει
κατά την εν λόγω περίοδο, προσαυξημένο κατά τρεις εκατοστιαίες μονάδες.
5. Απορρίπτει το αίτημα δίκαιης ικανοποίησης κατά τα λοιπά.
Συντάχθηκε στη γαλλική γλώσσα και στη συνέχεια κοινοποιήθηκε εγγράφως
στις 25 Νοεμβρίου 2010 κατ’εφαρμογή του άρθρου 77 §§ 2 και 3 του κανονισμού.
(υπογραφή) (υπογραφή)
André Wampach Anatoly Kovler
Αναπληρωτής Γραμματέας Πρόεδρος
Κατάλογος προσφευγόντων
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
Ακριβής μετάφραση του συνημμένου
εγγράφου από τα γαλλικά.
Αθήνα, 3 Ιανουαρίου 2011.
Ο μεταφραστής
Δ.Σ. κ.λ.π.
Αλέξανδρος Πετρουτσόπουλος

(Προσφυγή υπ’αρ. 51382/08)

ΕΠΙΣΗΜΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ TRADUCTION OFFICIELLE OFFICIAL TRANSLATION
No 6600
ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΟΥ
ΑΝΘΡΩΠΟΥ
ΠΡΩΤΟ ΤΜΗΜΑ
Υπόθεση
κατά της Ελλάδας
(Προσφυγή υπ’αρ. 51382/08)
Απόφαση
Στρασβούργο, 16 Σεπτεμβρίου 2010
Η απόφαση αυτή θα γίνει οριστική υπό τους όρους που ορίζονται στο άρθρο
44 § 2 της Σύμβασης. Μπορεί να επέλθουν μερικές αλλαγές στην μορφή.
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ, ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ
REPUBLIQUE HELLENIQUE, MINISTERE DES AFFAIRES ETRANGERES, SERVICE DE TRADUCTION
HELLENIC REPUBLIC, MINISTRY OF FOREIGN AFFAIRS, TRANSLATION SERVICE
1
Ν.Κ. κλπ
ΕΠΙΣΗΜΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ TRADUCTION OFFICIELLE OFFICIAL TRANSLATION
No 6600
Στην υπόθεση
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (Πρώτο
τμήμα) αφού διασκέφθηκε σε Συμβούλιο που αποτελούσαν οι κάτωθι :
Nina Vajic, Πρόεδρος
Χρήστος Ροζάκης,
Anatoly Kovler,
Elisabeth Steiner,
Khanlar Hajiyev,
Giorgio Malinverni,
Γεώργιο Νικολάου, δικαστές,
Και Søren Nielsen, Γραμματέα Τμήματος,
Αφού διασκέφθηκε σε Συμβούλιο, στις 26 Αυγούστου 2010,
Εξέδωσε την παρούσα απόφαση, που υιοθετήθηκε την ημερομηνία αυτή:
ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ
1. Η υπόθεση προέκυψε μετά από προσφυγή (αρ. 51382/08) κατά της
Ελληνικής Δημοκρατίας που κατέθεσαν πέντε Έλληνες υπήκοοι,
οι προσφεύγοντες»), οι
οποίοι προσέφυγαν στο Δικαστήριο την 1η Οκτωβρίου 2008, σύμφωνα με
το άρθρο 34 της Σύμβασης Προστασίας των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και
των Θεμελιωδών Ελευθεριών («Η Σύμβαση»).
2. Οι προσφεύγοντες εκπροσωπούνται από τον κο Σ.Αφεντρα,
Δικηγόρο Αθηνών. Η Ελληνική Κυβέρνηση («η Κυβέρνηση»)
εκπροσωπείται από τους αντιπροσώπους του Οργάνου της, τον κο Γ.
Κανελλόπουλο, Πάρεδρο του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους και την κα
Γ.Παπαδάκη, Δικαστική αντιπρόσωπο του Νομικού Συμβουλίου του
Κράτους.
3. Στις 3 Σεπτεμβρίου 2009, η Πρόεδρος του Πρώτου Τμήματος
αποφάσισε να κοινοποιήσει την αιτίαση σχετικά με την διάρκεια της
διαδικασίας στην Κυβέρνηση. Σύμφωνα με το άρθρο 29 § 1 της Σύμβασης,
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ, ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ
REPUBLIQUE HELLENIQUE, MINISTERE DES AFFAIRES ETRANGERES, SERVICE DE TRADUCTION
HELLENIC REPUBLIC, MINISTRY OF FOREIGN AFFAIRS, TRANSLATION SERVICE
2
Ν.Κ. κλπ
Ν.Κ. κλπ
ΕΠΙΣΗΜΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ TRADUCTION OFFICIELLE OFFICIAL TRANSLATION
No 6600
αποφασίστηκε επίσης ότι το Τμήμα θα αποφανθεί συγχρόνως επί του
παραδεκτού και επί της ουσίας.
ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ
ΤΑ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ ΤΗΣ ΥΠΟΘΕΣΗΣ
4. Οι προσφεύγοντες γεννήθηκαν αντίστοιχα το 1952, 1922, 1923,
1953 και 1956. Ο πρώτος προσφεύγων είναι γιος της δεύτερης
προσφεύγουσας. Διαμένουν στην ίδια διεύθυνση στην Αθήνα. Η Τρίτη
προσφεύγουσα είναι μητέρα των δύο τελευταίων προσφευγουσών.
Διαμένουν επίσης στην Αθήνα. Οι δύο πρώτοι προσφεύγοντες είναι
κληρονόμοι του και οι τρεις τελευταίες είναι
κληρονόμοι του . και της χήρας
, που ήταν εταίροι μια εταιρείας περιορισμένης
ευθύνης, «Εκδόσεις ΕΘΝΟΣ ΕΠΕ», εκδότριας της εταιρείας Έθνος.
5. Το 1970, κατά την στρατιωτική δικτατορία (Απρίλιος 1967-Ιούλιος
1974), το Έκτακτο Στρατοδικείο Αθηνών καταδίκασε τον αρχισυντάκτη και
τους εκδότες την εφημερίδας σε φυλάκιση και χρηματικό πρόστιμο επειδή
δημοσιεύσανε την συνέντευξη ενός πολιτικού ο οποίος αντιτίθονταν στο
καθεστώς (απόφαση Αρ. 135/1970). Η έκδοση της εφημερίδας διακόπηκε
στις 4 Απριλίου 1970 και στην συνέχεια, εκδότρια εταιρεία κηρύχθηκε σε
πτώχευση με βάση την απόφαση αρ. 1226/1971 του Πρωτοδικείου Αθηνών.
Το 1978 και 1980, πωλήθηκαν το κτίριο στο οποίο βρισκόντουσαν τα
γραφεία την Εταιρείας καθώς και ο τίτλος της εφημερίδας.
6. Στις 10 Μαΐου 1989, οι προσφεύγοντες και/ή οι δικαιοπάροχοί τους
προσέφυγαν στο Διοικητικό Δικαστήριο Αθηνών με αγωγή αποζημίωσης
κατά του Δημοσίου. Στήριζαν την αγωγή τους σε πολλά άρθρα του Αστικού
Κώδικα, καθώς και στο άρθρο 16 του Νόμου 1816/1988 που προέβλεπε την
δυνατότητα αποζημίωσης για τις εφημερίδες που υπέστησαν ζημιές κατά
την στρατιωτική δικτατορία.
7. Στις 30 Νοεμβρίου 1990, το Πρωτοδικείο απέρριψε την αγωγή ως
αβάσιμη (απόφαση αρ. 15033/1990). Η απόφαση αυτή κοινοποιήθηκε
στους ενδιαφερόμενους στις 22 Απριλίου 1991.
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ, ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ
REPUBLIQUE HELLENIQUE, MINISTERE DES AFFAIRES ETRANGERES, SERVICE DE TRADUCTION
HELLENIC REPUBLIC, MINISTRY OF FOREIGN AFFAIRS, TRANSLATION SERVICE
3
Κ.Δ.Κ.
Κ.Ι.Κ. Μ.
Ι.Ν.
ΕΠΙΣΗΜΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ TRADUCTION OFFICIELLE OFFICIAL TRANSLATION
No 6600
8. Στις 9 Μαΐου 1991, οι προσφεύγοντες και/ή οι δικαιοπάροχοί τους
άσκησαν έφεση. Επικαλέστηκαν ιδίως ότι το Πρωτοδικείου έπρεπε να
διατάξει αυτεπάγγελτα πραγματογνωμοσύνη για να καταγραφεί το μέγεθος
της ζημίας που υπέστησαν και κατέθεσαν, προς επίρρωσης των ισχυρισμών
τους, πέντε ένορκες βεβαιώσεις μαρτύρων. Μετά από πολλές αναβολές, εκ
των οποίων τρεις μετά από αίτηση των εκκαλούντων που επιχειρούσαν μια
συμβιβαστική διευθέτηση της υπόθεσης, η δικάσιμος έγινε στις 12 Μαρτίου
1997.
9. Στις 17 Απριλίου 1997, μετά από δύο προδικαστικές αποφάσεις (αρ.
21/1996 και 3271/1996) το Διοικητικό Εφετείο Αθηνών απέρριψε την
προσφυγή και επικύρωσε την προσβαλλόμενη απόφαση κρίνοντας ιδίως ότι
οι ενάγοντες δεν είχαν αποδείξει την ύπαρξη αιτιώδους συνδέσμου μεταξύ
της απόφασης του Στρατοδικείου του 1970 και την πώληση των αγαθών τις
εταιρείας το 1978 και το 1980. Το Εφετείο σημείωσε επίσης ότι σύμφωνα
με το εφαρμοστέο δίκαιο , οι πέντε ένορκες βεβαιώσεις που επικαλέστηκαν
οι προσφεύγοντες ήταν απαράδεκτες, γιατί θα έπρεπε να είχαν κατατεθεί
ενώπιον του Πρωτοδικείου (απόφαση Εφετείου αρ. 1811/1997). Η απόφαση
αυτή κοινοποιήθηκε στους προσφεύγοντες στις 6 Οκτωβρίου 1997.
10. Στις 17 Νοεμβρίου 1997, οι προσφεύγοντες άσκησαν αναίρεση. Η
δικάσιμος η οποία αρχικά είχε οριστεί στις 21 Οκτωβρίου 2001, έγινε στις 6
Φεβρουαρίου 2006 μετά από πολλές αναβολές, εκ των οποίων την μία είχαν
ζητήσει οι προσφεύγοντες.
11. Στις 28 Ιανουαρίου 2008, το Συμβούλιο Επικρατείας υιοθέτησε τα
συμπεράσματα του Εφετείου και απέρριψε την αναίρεση (απόφαση αρ.
334/2008). Η απόφαση καθαρογράφηκε και επικυρώθηκε σύμφωνα με το
πρωτότυπο στις 4 Απριλίου 2008.
ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΝΟΜΙΚΟ ΜΕΡΟΣ
Ι. ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΙΣ ΕΠΙΚΑΛΟΥΜΕΝΕΣ ΠΑΡΑΒΙΑΣΕΙΣ ΤΟΥ
ΑΡΘΡΟΥ 6 § 1 ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ
12. Οι προσφεύγοντες παραπονούνται ως προς τον δίκαιο χαρακτήρα
και την διάρκεια της επίδικης διαδικασίας. Επικαλούνται το άρθρο 6 §1 της
Σύμβασης, του οποίου τα κρίσιμα σημεία ορίζουν τα εξής :
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ, ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ
REPUBLIQUE HELLENIQUE, MINISTERE DES AFFAIRES ETRANGERES, SERVICE DE TRADUCTION
HELLENIC REPUBLIC, MINISTRY OF FOREIGN AFFAIRS, TRANSLATION SERVICE
4
ΕΠΙΣΗΜΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ TRADUCTION OFFICIELLE OFFICIAL TRANSLATION
No 6600
«Παv πρόσωπov έχει δικαίωμα όπως η υπόθεσίς τoυ δικασθή δικαίως, …και εvτός λoγικής
πρoθεσμίας υπό δικαστηρίoυ, … τo oπoίov θα απoφασίση επί τωv αμφισβητήσεωv επί τωv
δικαιωμάτωv και υπoχρεώσεώv τoυ αστικής φύσεως….»
Α. Ως προς την αιτίαση σχετικά με τον δίκαιο χαρακτήρα της
διαδικασίας
13. Οι προσφεύγοντες παραπονούνται ως προς το δίκαιο χαρακτήρα της
διαδικασίας, θεωρώντας ιδίως ότι υπήρξε στην υπό κρίση υπόθεση
παραβίαση της αρχής της ισότητας των όπλων. Συγκεκριμένα υποστηρίζουν
ότι το Πρωτοδικείο έπρεπε, προκειμένου να τους επιτρέψει να
υπερασπιστούν τα δικαιώματά τους έναντι του αντιδίκου, να είχε διατάξει
πραγματογνωμοσύνη και το Εφετείο να λάβει υπόψη του τις πέντε ένορκες
βεβαιώσεις που προσκόμισαν.
Επί του παραδεκτού
14. Το Δικαστήριο υπενθυμίζει ότι σύμφωνα με το άρθρο 19 της
Σύμβασης έχει ως καθήκον να διασφαλίζει τον σεβασμό των υποχρεώσεων
που προκύπτουν από την Σύμβαση για τα Συμβαλλόμενα Μέρη.
Ειδικότερα, δεν εναπόκειται στο Δικαστήριο να κρίνει τα πραγματικά ή
νομικά σφάλματα που υποτίθεται ότι έχει κάνει ένα εθνικό Δικαστήριο,
εκτός αν και στο μέτρο που μπορεί να έχουν προσβάλει τα δικαιώματα και
τις ελευθερίες που κατοχυρώνονται από την Σύμβαση (βλ. ιδίως, Garcia
Ruiz c Espagne [GC], αρ.30544/96, §28, CEDH 1999-I). Επιπλέον,
εναπόκειται πρώτιστα στις Εθνικές Αρχές, και ιδιαίτερα στα Δικαστήρια, να
ερμηνεύουν και να εφαρμόζουν το εθνικό δίκαιο (βλ. μεταξύ άλλων,
Streletz, Kessler et Krenz c. Allemagne [GC], αρ. 34044/96, 35532/97 και
44801/98, §49, CEDH 2001-II).
15. Στην υπό κρίση υπόθεση, το Δικαστήριο δεν εντόπισε καμμία
ένδειξη αυθαιρεσίας στην διεξαγωγή της επίδικης διαδικασίας, η οποία
τήρησε την αρχή της αντιμωλίας και κατά την διάρκεια της οποίας οι
προσφεύγοντες είχαν την δυνατότητα να παρουσιάσουν όλα τα
επιχειρήματα για την υπεράσπιση των συμφερόντων τους. Επίσης, το
Δικαστήριο δεν εντόπισε καμμία παραβίαση των δικονομικών δικαιωμάτων
των ενδιαφερομένων. Συμπερασματικά, το Δικαστήριο θεωρεί, ότι
εξεταζόμενη στο σύνολό της, η επίδικη διαδικασία έχει δίκαιο χαρακτήρα,
υπό την έννοια του άρθρου 6 §1 της Σύμβασης.
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ, ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ
REPUBLIQUE HELLENIQUE, MINISTERE DES AFFAIRES ETRANGERES, SERVICE DE TRADUCTION
HELLENIC REPUBLIC, MINISTRY OF FOREIGN AFFAIRS, TRANSLATION SERVICE
5
ΕΠΙΣΗΜΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ TRADUCTION OFFICIELLE OFFICIAL TRANSLATION
No 6600
16. Επομένως, η αιτίαση αυτή είναι προδήλως αβάσιμη και πρέπει να
απορριφθεί σύμφωνα με το άρθρο 35 §§3 και 4 της Σύμβασης.
Β. Ως προς την αιτίαση σχετικά με την διάρκεια της διαδικασίας
1. Επί του παραδεκτού
17. Η Κυβέρνηση υποστηρίζει κατά πρώτο λόγο ότι οι προσφεύγοντες
δεν εξάντλησαν τα εθνικά ένδικα μέσα, αφού δεν προσέφυγαν στα
διοικητικά δικαστήρια με αγωγή αποζημίωσης κατά του Δημοσίου για την
καθυστέρηση που γνώρισε η υπόθεση. Στο σημείο αυτό, η Κυβέρνηση
υποστηρίζει ότι οι προσφεύγοντες θα μπορούσαν να είχαν επικαλεστεί το
άρθρο 105 ΕισΝΑΚ που καθιερώνει την έννοια της ειδικής ζημιογόνας
πράξης και δημιουργεί εξωσυμβατική ευθύνη του Δημοσίου.
18. Το Δικαστήριο είχε πολλές φορές την ευκαιρία να διαπιστώσει ότι
στην Ελλάδα δεν υπάρχει κανένα Δικαστήριο στο οποίο να μπορεί να
προσφύγει κάποιος για να διαμαρτυρηθεί για την υπερβολική διάρκεια μιας
διαδικασίας (βλ. μεταξύ άλλων, Κόντη-Αρβανίτη κατά Ελλάδας. Αρ.
53401/99, §§ 29-30, 10 Απριλίου 2003). Ως εκ τούτου, το ένδικο μέσο που
προτείνει η Κυβέρνηση δεν αποτελεί ένα ένδικο μέσο το οποίο πρέπει να
ασκήσει ο ενδιαφερόμενος πριν προσφύγει στο Δικαστήριο με αιτίαση
σχετική με την διάρκεια της διαδικασίας. Επομένως, θα πρέπει να
απορριφθεί η ένσταση για μη εξάντληση των ενδίκων μέσων που προέβαλε
η Κυβέρνηση.
19. Το Δικαστήριο διαπιστώνει εξάλλου ότι η αιτίαση αυτή δεν είναι
προδήλως αβάσιμη υπό την έννοια του άρθρου 35 §3 της Σύμβασης.
Σημειώνει επίσης ότι δεν αντίκειται σε κανέναν άλλον λόγο απαραδέκτου.
Θα πρέπει λοιπόν να κηρυχθεί παραδεκτή.
2 Επί της ουσίας.
α) Περίοδος που πρέπει να ληφθεί υπόψη
20. Η επίδικη διαδικασία άρχισε στις 10 Μαΐου 1989, με την προσφυγή
στο Διοικητικό Δικαστήριο Αθηνών και τελείωσε στις 4 Απριλίου 2008, με
την καθαρογραφή της απόφασης υπ’αρ. 334/2008 του Συμβουλίου
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ, ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ
REPUBLIQUE HELLENIQUE, MINISTERE DES AFFAIRES ETRANGERES, SERVICE DE TRADUCTION
HELLENIC REPUBLIC, MINISTRY OF FOREIGN AFFAIRS, TRANSLATION SERVICE
6
ΕΠΙΣΗΜΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ TRADUCTION OFFICIELLE OFFICIAL TRANSLATION
No 6600
Επικρατείας. Διήρκεσε λοιπόν δεκαοκτώ έτη και πάνω από δέκα μήνες για
τρεις βαθμούς δικαιοδοσίας.
β) Εύλογος χαρακτήρας της διάρκειας της διαδικασίας
21. Η Κυβέρνηση προέβη σε μια χρονολογική ανάλυση της διαδικασίας
και υποστηρίζει ότι η διάρκειά της είναι εύλογη. Κατά την άποψη της
Κυβέρνησης, οι καθυστερήσεις που παρατηρήθηκαν ενώπιον του Εφετείου
δεν μπορούν να καταλογιστούν στις Εθνικές Αρχές, αφού οι αναβολές της
φάσης αυτής της διαδικασίας οφειλόντουσαν είτε στην διεξαγωγή εκλογών
ή την αποχή των δικηγόρων είτε στην συμπεριφορά των προσφευγόντων, οι
οποίοι παρέτειναν την διαδικασία επιχειρώντας συμβιβαστική διευθέτηση.
Υπογραμμίζει επίσης ότι δεν μπορούμε να απαιτούμε από το Συμβούλιο της
Επικρατείας, το Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο, να έχει τον ίδιο ρυθμό με
τα κατώτερα Δικαστήρια στον χειρισμό των υποθέσεων.
22. Οι προσφεύγοντες αμφισβητούν τις θέσεις αυτές.
23. Το Δικαστήριο υπενθυμίζει ότι ο εύλογος χαρακτήρας της διάρκειας
μιας διαδικασίας εκτιμάται ανάλογα με τις περιστάσεις της υπόθεσης και με
βάση τα κριτήρια που έχει καθιερώσει η Νομολογία του Δικαστηρίου, και
συγκεκριμένα την δυσκολία της υπόθεσης, την συμπεριφορά του
προσφεύγοντα και των αρμοδίων Αρχών καθώς και την σημασία της
διαφοράς για τους ενδιαφερόμενους (βλ. μεταξύ άλλων, Frydlender c.
France [GC], αρ. 30979/96, §43, CEDH 2000-VII).
24. Το Δικαστήριο έκρινε πολλές φορές υποθέσεις που εγείρουν
ζητήματα παρόμοια με αυτό της υπό κρίση υπόθεσης και διαπίστωσε την
παραβίαση του άρθρου 6 §1 της Σύμβασης (βλ. προαναφερθείσα
Frydlender).
25. Αφού εξέτασε όλα τα στοιχεία που του υποβλήθηκαν, το
Δικαστήριο κρίνει ότι η Κυβέρνηση δεν εξέθεσε κανένα γεγονός ούτε
επιχείρημα που να μπορεί να οδηγήσει σε διαφορετικό συμπέρασμα στην
παρούσα υπόθεση. Ειδικότερα, αν και είναι αλήθεια ότι οι εθνικές αρχές
δεν μπορεί να θεωρηθούν υπεύθυνες για κάθε αναβολή της επίδικης
διαδικασίας, ωστόσο, ακόμα και αν αφαιρέσουμε τις καθυστερήσεις αυτές
από την συνολική διάρκεια της διαδικασίας, η διαδικασία αυτή δεν μπορεί
να θεωρηθεί εύλογη. Λαμβάνοντας υπόψη την νομολογία του επί του
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ, ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ
REPUBLIQUE HELLENIQUE, MINISTERE DES AFFAIRES ETRANGERES, SERVICE DE TRADUCTION
HELLENIC REPUBLIC, MINISTRY OF FOREIGN AFFAIRS, TRANSLATION SERVICE
7
ΕΠΙΣΗΜΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ TRADUCTION OFFICIELLE OFFICIAL TRANSLATION
No 6600
θέματος, το Δικαστήριο θεωρεί ότι στην υπό κρίση υπόθεση η διάρκεια της
επίδικης διαδικασίας είναι υπερβολική και δεν ανταποκρίνεται στην
απαίτηση για «εύλογη προθεσμία».
Επομένως, υπήρξε παραβίαση του άρθρου 6 §1 όσον αφορά την διάρκεια
της διαδικασίας.
ΙΙ. ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 41 ΤΗΣ
ΣΥΜΒΑΣΗΣ.
26. Σύμφωνα με το άρθρο 41 της Σύμβασης
«Εάv τo Δικαστήριo κρίvει ότι υπήρξε παραβίαση της Σύμβασης ή τωv Πρωτoκόλλωv της,
και αv τo εσωτερικό δίκαιo τoυ Υψηλoύ Συμβαλλόμεvoυ Μέρoυς δεv επιτρέπει παρά μόvo
ατελή εξάλειψη τωv συvεπειώv της παραβίασης αυτής, τo Δικαστήριo χoρηγεί, εφόσov
είvαι αvαγκαίo, στov παθόvτα δίκαιη ικαvoπoίηση.»
Α. Ζημία
27. Οι προσφεύγοντες ζητούν συνολικά το ποσό των 2.242.444 € για
την υλική ζημία και 50.000 € για την ηθική βλάβη που υπέστησαν.
28. Η Κυβέρνηση καλεί το Δικαστήριο να απορρίψει το αίτημα για την
υλική ζημία, υποστηρίζοντας ότι είναι αόριστο και ότι δεν υπάρχει αιτιώδης
σύνδεσμος με την επικαλούμενη παραβίαση του άρθρου 6 §1 της
Σύμβασης. Η Κυβέρνηση υποστηρίζει επίσης ότι μια απλή διαπίστωση της
παραβίασης θα αποτελούσε επαρκή δίκαιη ικανοποίηση για την ηθική
βλάβη.
29. Το Δικαστήριο υπενθυμίζει ότι η διαπίστωση της παραβίασης της
Σύμβασης στην οποία κατέληξε προκύπτει αποκλειστικά από την
παραβίαση του δικαιώματος των ενδιαφερομένων να δικαστεί η υπόθεσή
τους εντός «εύλογης προθεσμίας». Υπό τις συνθήκες αυτές, δεν βλέπει
αιτιώδη σύνδεσμο ανάμεσα στην διαπιστωθείσα παραβίαση και την
οποιαδήποτε υλική ζημία υπέστησαν οι προσφεύγοντες. Θα πρέπει λοιπόν
να απορριφθεί η πλευρά αυτή των αξιώσεών τους. Αντίθετα, το Δικαστήριο
κρίνει ότι οι προσφεύγοντες υπέστησαν μια ορισμένη ηθική βλάβη, την
οποία δεν αντισταθμίζει επαρκώς η διαπίστωση της παραβίασης από το
Δικαστήριο. Αποφαινόμενο με δικαιοσύνη, τους επιδικάζει για το λόγο
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ, ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ
REPUBLIQUE HELLENIQUE, MINISTERE DES AFFAIRES ETRANGERES, SERVICE DE TRADUCTION
HELLENIC REPUBLIC, MINISTRY OF FOREIGN AFFAIRS, TRANSLATION SERVICE
8
ΕΠΙΣΗΜΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ TRADUCTION OFFICIELLE OFFICIAL TRANSLATION
No 6600
αυτό το συνολικό ποσό των 50.000 € συν κάθε ποσό που μπορεί να
οφείλεται ως φόρος.
Β. Έξοδα και Δικαστική Δαπάνη
30. Οι προσφεύγοντες ζητούν επίσης το συνολικό ποσό των 27.000 €
για έξοδα και δαπάνες στα οποία υποβλήθηκαν για την διαδικασία ενώπιον
των Ενικών Δικαστηρίων και του Δικαστηρίου. Για το σκοπό αυτό
προσκομίζουν δύο τιμολόγια του δικηγόρου τους, ένα ύψους 12.000 € για
την διαδικασία ενώπιον του Συμβουλίου Επικρατείας και το άλλο ύψους
12.500 € για την διαδικασία ενώπιον του Δικαστηρίου.
31. Η Κυβέρνηση υποστηρίζει ότι οι αξιώσεις των προσφευγόντων δεν
είναι αναλυτικές ούτε συνοδεύονται από τα απαραίτητα δικαιολογητικά που
να επιτρέπουν τον υπολογισμό τους με ακρίβεια. Καλεί λοιπόν το
Δικαστήριο να απορρίψει το αίτημά τους. Εναλλακτικά, υποστηρίζει ότι το
ποσό που θα επιδικασθεί για τον λόγο αυτό δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τα
1.500 € για το σύνολο των προσφευγόντων.
32. Το Δικαστήριο υπενθυμίζει ότι η επιδίκαση εξόδων και δικαστικών
δαπανών σύμφωνα με το άρθρο 41 προϋποθέτει ότι αυτά αποδεικνύονται
πραγματικά, αναγκαία και επιπλέον ότι το ύψος τους είναι εύλογο (Ιατρίδης
κατά Ελλάδας [GC], αρ. 31107/96, §54, CEDH 2000-XI).
33. Στην υπό κρίση υπόθεση, έχοντας υπόψη τα στοιχεία που έχει στην
κατοχή του και τα ανωτέρω κριτήρια, το Δικαστήριο κρίνει εύλογο να
επιδικάσει συνολικά στους προσφεύγοντες το ποσό των 1.500 € για έξοδα
και δικαστική δαπάνη, συν κάθε ποσό που μπορεί να οφείλεται ως φόρος
επί του ποσού αυτού.
Γ. Τόκοι υπερημερίας
34. Το Δικαστήριο κρίνει σωστό να υπολογίσει το ύψος των τόκων
υπερημερίας με βάση το επιτόκιο διευκολύνσεως οριακού δανεισμού της
Κεντρικής Ευρωπαϊκής Τράπεζας προσαυξημένου κατά τρεις ποσοστιαίες
μονάδες.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ, ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ, ΟΜΟΦΩΝΑ,
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ, ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ
REPUBLIQUE HELLENIQUE, MINISTERE DES AFFAIRES ETRANGERES, SERVICE DE TRADUCTION
HELLENIC REPUBLIC, MINISTRY OF FOREIGN AFFAIRS, TRANSLATION SERVICE
9
ΕΠΙΣΗΜΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ TRADUCTION OFFICIELLE OFFICIAL TRANSLATION
No 6600
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ, ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ
REPUBLIQUE HELLENIQUE, MINISTERE DES AFFAIRES ETRANGERES, SERVICE DE TRADUCTION
HELLENIC REPUBLIC, MINISTRY OF FOREIGN AFFAIRS, TRANSLATION SERVICE
10
1. Κηρύσσει την προσφυγή παραδεκτή όσον αφορά την αιτίαση που
στηρίζεται στην υπερβολική διάρκεια της διαδικασίας και απαράδεκτη για
τα περαιτέρω
2. Αποφαίνεται ότι υπήρξε παραβίαση του άρθρου 6 §1 της Σύμβασης
3. Αποφαίνεται
α) ότι το καθ’ ου η προσφυγή κράτος πρέπει να καταβάλει
συνολικά στους προσφεύγοντες, μέσα σε τρεις μήνες από την
ημερομηνία κατά την οποία η απόφαση θα γίνει οριστική, σύμφωνα
με το άρθρο 44 §2 της Σύμβασης, το ποσό των 50.000 € (πενήντα
χιλιάδων ευρώ) για ηθική βλάβη και 1.500 € (χιλίων πεντακοσίων
ευρώ) για έξοδα και δικαστική δαπάνη, συν κάθε ποσό που μπορεί
να οφείλεται από τους προσφεύγοντες ως φόρος
β) ότι από την εκπνοή της προθεσμίας αυτής και μέχρι την
καταβολή, τα ποσά αυτά θα αυξάνονται με απλό τόκο με επιτόκιο
ίσο προς το ισχύον κατ’ αυτό το χρονικό διάστημα επιτόκιο
διευκολύνσεως οριακού δανεισμού της Ευρωπαϊκής Κεντρικής
Τράπεζας, προσαυξημένου κατά τρεις ποσοστιαίες μονάδες.
4. Απορρίπτει το αίτημα δίκαιης ικανοποίησης για τα περαιτέρω.
Συντάχτηκε στα γαλλικά, στην συνέχεια κοινοποιήθηκε εγγράφως στις 16
Σεπτεμβρίου 2010, σύμφωνα με το άρθρο 77 §§ 2 και 3 του Κανονισμού.
Søren Nielsen Nina Vajic
Γραμματέας Πρόεδρος
(υπογραφή) (υπογραφή)
Ακριβής μετάφραση από το συνημμένο έγγραφο
Η μεταφράστρια
Μαρία Καραμπάτσα

(Προσφυγή υπ’αρ. 45830/08)

ΕΠΙΣΗΜΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ TRADUCTION OFFICIELLE OFFICIAL TRANSLATION
No Φ092.22/5143
ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΟΥ
ΑΝΘΡΩΠΟΥ
ΠΡΩΤΟ ΤΜΗΜΑ
Υπόθεση και λοιποί
Κατά
Ελλάδας
(Προσφυγή υπ’αρ. 45830/08)
Απόφαση
Στρασβούργο, 11 Ιουλίου 2013
Η απόφαση αυτή είναι οριστική. Μπορεί να επέλθουν μερικές αλλαγές ως προς την μορφή.
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ, ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ
REPUBLIQUE HELLENIQUE, MINISTERE DES AFFAIRES ETRANGERES, SERVICE DE TRADUCTION
HELLENIC REPUBLIC, MINISTRY OF FOREIGN AFFAIRS, TRANSLATION SERVICE
1
Χ.Μ.
ΕΠΙΣΗΜΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ TRADUCTION OFFICIELLE OFFICIAL TRANSLATION
No Φ092.22/5143
Στην υπόθεση και λοιποί κατά Ελλάδας,
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (Πρώτο
Τμήμα), συνεδριάζοντας σε Επιτροπή αποτελούμενη από τους:
Elisabth Steiner, Πρόεδρο,
Λίνο-Αλέξανδρο Σισιλιάνο,
Ksenija Turkovic, Δικαστές,
Και με τον André Wampach, Αναπληρωτή Γραμματέα Τμήματος,
Αφού διασκέφθηκε σε Συμβούλιο στις 18 Ιουνίου 2013,
Εξέδωσε την ακόλουθη απόφαση, που υιοθετήθηκε την ημερομηνία αυτή:
ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ
1. Η υπόθεση προέκυψε μετά από την προσφυγή υπ’αρ. 45830/08 που
ασκήσανε κατά της Ελληνικής Δημοκρατίας εβδομήντα εννέα έλληνες
υπήκοοι («οι προσφεύγοντες») στις 16 Σεπτεμβρίου 2008 σύμφωνα με το
άρθρο 34 της Σύμβασης Προστασίας των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και
των Θεμελιωδών Ελευθεριών («η Σύμβαση»).
2. Τους προσφεύγοντες εκπροσωπούσε η δικηγόρος Αθηνών κ. Α.
Γιαννοπούλου. Την Ελληνική Κυβέρνηση («η Κυβέρνηση») εκπροσώπησαν
οι πληρεξούσιοί της, η κ. Δεδούση, Πάρεδρος του Νομικού Συμβουλίου του
κράτους και ο κ. Χ.Πουλάκος, δικαστικός αντιπρόσωπος του Νομικού
Συμβουλίου του Κράτους.
3. Στις 22 Ιουνίου 2010 η προσφυγή κοινοποιήθηκε στην Κυβέρνηση.
ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ
ΤΑ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ ΤΗΣ ΥΠΟ ΚΡΙΣΗ ΥΠΟΘΕΣΗΣ
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ, ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ
REPUBLIQUE HELLENIQUE, MINISTERE DES AFFAIRES ETRANGERES, SERVICE DE TRADUCTION
HELLENIC REPUBLIC, MINISTRY OF FOREIGN AFFAIRS, TRANSLATION SERVICE
2
Χ.Μ.
ΕΠΙΣΗΜΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ TRADUCTION OFFICIELLE OFFICIAL TRANSLATION
No Φ092.22/5143
4. Οι εκατόν εξήντα εννέα προσφεύγοντες είναι αγροφύλακες ή
κληρονόμοι αγροφυλάκων. Ως αγροφύλακες, οι δικαιοπάροχοι των
κληρονόμων και οι υπόλοιποι προσφεύγοντες («οι ενδιαφερόμενοι») είχαν
το καθεστώς των τοπικών δημοσίων υπαλλήλων και υπαγόντουσαν στο
Υπουργείο Δημοσίας Τάξης.
5. Στις 26 Σεπτεμβρίου 1996, οι ενδιαφερόμενοι προσέφυγαν στο
Διοικητικό Πρωτοδικείο Αθηνών με αγωγή αποζημίωσης κατά του
Δημοσίου. Ζητούσαν το ποσό των 475 € περίπου καθένας τους ως επίδομα
επί του μισθού τους.
6. Στις 30 Ιουνίου 1998, το Διοικητικό Πρωτοδικείο με προδικαστική
απόφαση ανέβαλε την εξέταση της υπόθεσης έως ότου προσκομίσουν οι
ενδιαφερόμενοι τα έγγραφα που έλειπαν από τον φάκελό τους. Η νέα
εκδίκαση της υπόθεσης έγινε στις 19 Φεβρουαρίου 1999.
7. Στις 30 Ιουνίου 1999, το Διοικητικό Πρωτοδικείο Αθηνών έκανε
δεκτό το αίτημά τους (απόφαση υπ’αρ. 2570/1999) και επιδίκασε στον
καθένα τους το ποσό των 475 ευρώ.
8. Στις 10 Φεβρουαρίου 2000 το Δημόσιο άσκησε έφεση.
9. Στις 25 Μαΐου 2005, το Διοικητικό Εφετείο απέρριψε την έφεση και
επιβεβαίωσε την εφεσιβληθείσα απόφαση (απόφαση 6330/2005).
10. Στις 4 Οκτωβρίου 2005, το Δημόσιο άσκησε αναίρεση. Στις 30
Μαΐου 2008, το Έκτο Τμήμα του Συμβουλίου της Επικρατείας έκρινε ότι,
σύμφωνα με την σχετική νομοθεσία, δεν μπορούσε να εξετάσει την
υπόθεση, αφού το Δημόσιο δεν είχε προσθέσει στην αναίρεσή του θετική
γνωμοδότηση του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους. Το Συμβούλιο της
Επικρατείας διέταξε την παραπομπή της υπόθεσης στο Διοικητικό
Πρωτοδικείο Αθηνών για να αρχειοθετηθεί (απόφαση 310/2008).
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ, ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ
REPUBLIQUE HELLENIQUE, MINISTERE DES AFFAIRES ETRANGERES, SERVICE DE TRADUCTION
HELLENIC REPUBLIC, MINISTRY OF FOREIGN AFFAIRS, TRANSLATION SERVICE
3
ΕΠΙΣΗΜΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ TRADUCTION OFFICIELLE OFFICIAL TRANSLATION
No Φ092.22/5143
11. Τα ποσά που επιδικάσθηκαν, καταβλήθηκαν στους προσφεύγοντες
μετά την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας.
ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΔΙΚΑΙΟ
Ι. ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
12. Το Δικαστήριο υπενθυμίζει ότι το άρθρο 34 της Σύμβασης ορίζει ότι
«Τo Δικαστήριo μπoρεί να επιληφθεί της εξέτασης πρoσφυγής πoυ
υπoβάλλεται από κάθε φυσικό πρόσωπo, (…), πoυ ισχυρίζεται ότι είvαι
θύμα παραβίασης, από έvα από τα Υψηλά Συμβαλλόμεvα Μέρη, τωv
δικαιωμάτωv πoυ αvαγvωρίζovται στη Σύμβαση ή στα Πρωτόκoλλά της.»
Έτσι, συνάγεται ότι για να πληρεί τις προϋποθέσεις που τίθενται από την
διάταξη αυτή, κάθε προσφεύγων πρέπει να είναι σε θέση να αποδείξει ότι
τον αφορά προσωπικά η παραβίαση ή οι παραβιάσεις της Σύμβασης που
επικαλείται. Έτσι, η έννοια του θύματος πρέπει, κατ’ αρχήν να ερμηνεύεται
αυτόνομα και ανεξάρτητα από εθνικές έννοιες όπως αυτές που αφορούν το
έννομο συμφέρον ή τη νομιμοποίηση του ενδιαφερομένου (βλ. ιδίως Sanles
Sanles κατά Ισπανίας, (απόφ.) αρ. 483555/99, CEDH 2000-XI).
13. Το Δικαστήριο έχει δεχτεί επανειλημμένως άτομα που είναι κατά
κάποιο τρόπο συγγενείς να υπεισέρχονται στην θέση του προσφεύγοντος
που έχει διεξάγει όλη την εθνική διαδικασία και πέθανε αφού κατέθεσε
προσφυγή ενώπιον του Δικαστηρίου (X κατά Γαλλίας, απόφαση της 31ης
Μαρτίου 1992, σειρά Α, αρ. 234-C, σελ. 89, §26, Dalban κατά Ρουμανίας
[GC], αρ. 28114/95, §39, CEDH 1999-VI, Malhous κατά Τσεχικής
Δημοκρατίας, (αποφ.), αρ. 33071/96, CEDH 2000-XII).
14. Το Δικαστήριο εξέτασε επίσης υποθέσεις όπου το θύμα απεβίωσε
κατά την διάρκεια της εθνικής διαδικασίας και πριν την άσκηση της
προσφυγής. Σε τέτοιες υποθέσεις το Δικαστήριο εξετάζει εάν οι συγγενείς ή
οι κληρονόμοι του αποθανόντος μπορούν οι ίδιοι να ισχυριστούν ότι είναι
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ, ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ
REPUBLIQUE HELLENIQUE, MINISTERE DES AFFAIRES ETRANGERES, SERVICE DE TRADUCTION
HELLENIC REPUBLIC, MINISTRY OF FOREIGN AFFAIRS, TRANSLATION SERVICE
4
ΕΠΙΣΗΜΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ TRADUCTION OFFICIELLE OFFICIAL TRANSLATION
No Φ092.22/5143
θύματα της επικαλούμενης παραβίασης (Fairfield και λοιποί κατά
Ηνωμένου Βασιλείου (αποφ.), αρ. 24790/04, CEDH 2005-VI, Γεωργία
Μακρή και άλλοι κατά Ελλάδας, (αποφ.), αρ. 5977/03, 24 Μαρτίου 2005).
15. Το Δικαστήριο σημειώνει ότι οι κληρονόμοι του
(προσφεύγοντες υπ’αρ. 5,6), του
(προσφεύγοντες υπ’αρ. 22, 23), του προσφεύγοντες
υπ’αρ. 24,25,26,27), του προσφεύγων υπ’αρ. 59),
του (προσφεύγων υπ’αρ. 76), του
(προσφεύγοντες υπ’αρ. 88, 89, 90, 91), του
(προσφεύγοντες υπ’αρ. 92, 93, 94), του
(προσφεύγοντες υπ’αρ. 97, 98, 99, 100, 101), του
(προσφεύγοντες υπ’αρ. 106, 107, 108), του
(προσφεύγοντες υπ’αρ. 121, 122, 123, 124), του
(προσφεύγοντες υπ’αρ. 128, 129, 130, 131, 132), του
(προσφεύγοντες υπ’αρ. 137, 138, 139, 140), του
(προσφεύγοντες υπ’αρ. 149, 150, 151, 152), και του
(προσφεύγοντες υπ’αρ. 164, 165, 166) δεν αποδεικνύουν ότι
συμμετείχαν στο όνομά τους στην εθνική διαδικασία που αποτελεί το
αντικείμενο της παρούσας προσφυγής ούτε ότι παρενέβησαν ως κληρονόμοι
στην διαδικασία μετά τον θάνατο των δικαιοπαρόχων τους.
16. Κατόπιν τούτου, το Δικαστήριο αποφασίζει να κηρύξει την
προσφυγή απαράδεκτη ως προς τους προσφεύγοντες υπ’αρ. 5, 6, 22, 23, 24,
25, 26, 27, 59, 76, 88, 89, 90, 91, 92, 93, 94, 97, 98, 99, 100, 101, 106, 107,
108, 121, 122, 123, 124, 128, 129, 130, 131, 132, 137, 138, 139, 140, 149,
150, 151, 152, 164, 165, 166.
Β. Η εξέταση του νέου κριτηρίου του παραδεκτού
17. Στις παρατηρήσεις της η Κυβέρνηση υποστηρίζει ότι η προσφυγή θα
πρέπει να κηρυχθεί απαράδεκτη κατ’ εφαρμογή του νέου κριτηρίου που
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ, ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ
REPUBLIQUE HELLENIQUE, MINISTERE DES AFFAIRES ETRANGERES, SERVICE DE TRADUCTION
HELLENIC REPUBLIC, MINISTRY OF FOREIGN AFFAIRS, TRANSLATION SERVICE
5
Χ.Μ.
Δ.Ν.
Β.Δ.
Σ.Π.
Θ.Π. Κ.Σ.
Α.Σ.
Α.Σ.
Σ.Σ.
Σ.Τ.
Γ.Τ.
Χ.Τ.
Π.Φ.
Θ.Χ.
ΕΠΙΣΗΜΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ TRADUCTION OFFICIELLE OFFICIAL TRANSLATION
No Φ092.22/5143
προβλέπεται από το άρθρο 35§3 (β) της Σύμβασης, όπως τροποποιήθηκε με
το Πρωτόκολλο αρ. 14, σύμφωνα με το οποίο, το Δικαστήριο μπορεί να
κηρύξει απαράδεκτη μια προσφυγή εφόσον «ο προσφεύγων δεν έχει
υποστεί σημαντική ζημία, εκτός εάν η τήρηση των ανθρωπίνων
δικαιωμάτων που προστατεύονται από την Σύμβαση και τα Πρωτόκολλά
της απαιτούν εξέταση της προσφυγής εις βάθος και υπό τον όρο να μην
απορριφθεί για τον λόγο αυτό καμία υπόθεση που δεν έχει εξεταστεί
δεόντως από ένα εθνικό δικαστήριο».
18. Οι προσφεύγοντες ισχυρίζονται ότι η αρχή «de minimis non curat
praetor » δεν μπορεί να εφαρμοστεί στην υπό κρίση υπόθεση. Ως προς αυτό
υποστηρίζουν ότι δεδομένης της προσωπικής τους κατάστασης και της
οικονομικής κατάστασης της χώρας, το ποσό των 475 ευρώ που
διακυβεύεται δεν είναι αμελητέο.
19. Το Δικαστήριο δέχεται ότι η διάταξη που θεσπίστηκε με το
Πρωτόκολο υπ’αρ. 14 προβλέπει νέο όρο παραδεκτού σε συνδυασμό με δύο
ρήτρες διασφάλισης. Σύμφωνα με το άρθρο 35§3 (β), το Δικαστήριο θα
πρέπει να ελέγξει εάν οι προσφεύγοντες υπέστησαν «σημαντική ζημία» και,
σε αρνητική περίπτωση, να ελέγξουν αν δεν ισχύει καμία από τις δύο
ρήτρες διασφάλισης.
20. Το Δικαστήριο σημειώνει ότι το οικονομικό διακύβευμα της
διαφοράς ήταν σχετικά χαμηλό, και ότι κανένα στοιχείο του φακέλου δεν
δείχνει ότι οι προσφεύγοντες βρίσκονταν σε τέτοια οικονομική κατάσταση
που η έκβαση της διαφοράς να έχει σημαντικές επιπτώσεις στην προσωπική
τους ζωή. Λαμβάνοντας υπόψη τη νομολογία του επί του θέματος (
κατά Ελλάδας, (déc.), αρ. 52036/09, 20 Σεπτεμβρίου 2011), το Δικαστήριο
θεωρεί ότι το ποσό αυτό από οικονομικής άποψης είναι ικανό να θέσει σε
εφαρμογή το νέο κριτήριο του παραδεκτού. Ωστόσο, υπό το φως της
ερμηνευτικής νομολογίας περί της δεύτερης ρήτρας διασφάλισης (Dudek c.
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ, ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ
REPUBLIQUE HELLENIQUE, MINISTERE DES AFFAIRES ETRANGERES, SERVICE DE TRADUCTION
HELLENIC REPUBLIC, MINISTRY OF FOREIGN AFFAIRS, TRANSLATION SERVICE
6
Κ.
ΕΠΙΣΗΜΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ TRADUCTION OFFICIELLE OFFICIAL TRANSLATION
No Φ092.22/5143
Allemagne, (déc.), αρ. 12977/09 και λοιποί, 23 Νοεμβρίου 2010), και
λαμβάνοντας υπόψη την απουσία στο εθνικό δίκαιο κατά την εποχή των
πραγματικών περιστατικών, προσφυγής που να δίνει την δυνατότητα στους
προσφεύγοντες να παραπονεθούν για την διάρκεια της διαδικασίας, το
Δικαστήριο θεωρεί ότι η υπόθεση δεν εξετάστηκε δεόντως από το εθνικό
δικαστήριο.
21. Επειδή το νέο κριτήριο παραδεκτού του άρθρου 35 της Σύμβασης
εφαρμόζεται μόνον όταν οι τρεις προϋποθέσεις εφαρμογής του συντρέχουν
σωρευτικά, το Δικαστήριο συνάγει ότι η ένσταση λόγω απουσίας
σημαντικής ζημίας πρέπει να απορριφθεί.
22. Το Δικαστήριο διαπιστώνει, επίσης, ότι η προσφυγή δεν είναι
προδήλως αβάσιμη, υπό την έννοια του άρθρου 35§3 της Σύμβασης. Κρίνει
επίσης ότι δεν αντίκειται σε κανένα άλλο λόγο απαραδέκτου. Επομένως, θα
πρέπει να κηρυχθεί παραδεκτή.
ΙΙ. ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΠΙΚΑΛΟΥΜΕΝΗ ΠΑΡΑΒΙΑΣΗ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ
6§ 1 ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ.
23. Οι προσφεύγοντες υποστηρίζουν ότι η διάρκεια της διαδικασίας
παραβίασε την αρχή της «λογικής προθεσμίας» όπως αυτή προβλέπεται στο
άρθρο 6§1 της Σύμβασης το οποίο προβλέπει τα εξής:
«Παv πρόσωπov έχει δικαίωμα όπως η υπόθεσίς τoυ δικασθή (…) εvτός λoγικής
πρoθεσμίας υπό δικαστηρίoυ, (…) τo oπoίov θα απoφασίση (…) επί τωv
αμφισβητήσεωv επί τωv δικαιωμάτωv και υπoχρεώσεώv τoυ αστικής φύσεως
(…)»
24. Η υπό κρίση περίοδος άρχισε στις 26 Σεπτεμβρίου 1996 με την
προσφυγή στο Διοικητικό Πρωτοδικείο Αθηνών και έληξε στις 30 Μαΐου
2008 με την υπ’αρ. 310/2008 απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας.
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ, ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ
REPUBLIQUE HELLENIQUE, MINISTERE DES AFFAIRES ETRANGERES, SERVICE DE TRADUCTION
HELLENIC REPUBLIC, MINISTRY OF FOREIGN AFFAIRS, TRANSLATION SERVICE
7
ΕΠΙΣΗΜΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ TRADUCTION OFFICIELLE OFFICIAL TRANSLATION
No Φ092.22/5143
Επομένως διήρκεσε έντεκα έτη και οκτώ μήνες περίπου για τρεις βαθμούς
δικαιοδοσίας.
Α. Ως προς το παραδεκτό
25. Το Δικαστήριο διαπιστώνει ότι η αιτίαση αυτή δεν είναι προδήλως
αβάσιμη υπό την έννοια του άρθρου 35§3 (α) της Σύμβασης. Το
Δικαστήριο κρίνει επίσης ότι δεν αντίκειται σε κανένα άλλο λόγο
απαραδέκτου. Επομένως θα πρέπει να κηρυχθεί παραδεκτή.
Β. Ως προς την ουσία
26. Η Κυβέρνηση υποστηρίζει ότι τα δικαστήρια αποφάσισαν εντός
προθεσμίας που δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως μη λογική, λαμβανομένων
υπόψη του αριθμού των σταδίων της διαδικασίας και του πολύπλοκου
χαρακτήρα της υπόθεσης. Επικαλείται την αναβολή της υπόθεσης ενώπιον
του Διοικητικού Πρωτοδικείου για να μπορέσουν να προσκομίσουν οι
προσφεύγοντες τα συμπληρωματικά έγγραφα. Επικαλείται επίσης το ότι το
Έκτο Τμήμα του Συμβουλίου της Επικρατείας έπρεπε να αναστείλει την
εξέταση της υπόθεσης περιμένοντας να αποφανθεί η Ολομέλεια, η οποία
επιλήφθηκε του θέματος επ’ ευκαιρία άλλης υπόθεσης, επί καθοριστικού
θέματος. Η Κυβέρνηση επικαλείται τέλος το ότι οι προσφεύγοντες δεν
παραστάθηκαν στην δικάσιμο ενώπιον του Διοικητικού Πρωτοδικείου
Αθηνών.
27. Οι προσφεύγοντες αμφισβητούν την θέση της Κυβέρνησης
υποστηρίζοντας ότι το ότι δεν παρευρέθηκαν στις δικασίμους δεν μειώνει
την υλική και ηθική ζημία που υπέστησαν λόγω της διάρκειας της
διαδικασίας.
28. Το Δικαστήριο υπενθυμίζει ότι ο λογικός χαρακτήρας της διάρκειας
μιας διαδικασίας κρίνεται σύμφωνα με τις πραγματικά περιστατικά της υπό
κρίση υπόθεσης και με βάση κριτήρια που έχει καθιερώσει η νομολογία
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ, ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ
REPUBLIQUE HELLENIQUE, MINISTERE DES AFFAIRES ETRANGERES, SERVICE DE TRADUCTION
HELLENIC REPUBLIC, MINISTRY OF FOREIGN AFFAIRS, TRANSLATION SERVICE
8
ΕΠΙΣΗΜΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ TRADUCTION OFFICIELLE OFFICIAL TRANSLATION
No Φ092.22/5143
του, και ιδίως τον περίπλοκο χαρακτήρα της υπόθεσης, την συμπεριφορά
του προσφεύγοντος και των αρμοδίων αρχών, καθώς και το διακύβευμα της
διαφοράς για τους ενδιαφερόμενους (βλ. μεταξύ πολλών άλλων, Frydlender
κατά Γαλλίας [GC], αρ. 30979/96, §43, CEDH 2000-VII).
29. Το Δικαστήριο έχει εξετάσει επανειλημμένως υποθέσεις που
εγείρουν θέματα παρόμοια με αυτό της υπό κρίση υπόθεσης και διαπίστωσε
την παραβίαση του άρθρου 6§1 της Σύμβασης (βλ. προαναφερθείσα
Frydlender ).
30. Στην υπό κρίση υπόθεση, το Δικαστήριο σημειώνει ότι το
Διοικητικό Εφετείο χρειάστηκε περίπου πέντε έτη και τρεις μήνες για να
αποφασίσει για την έφεση του Δημοσίου (από τις 10 Φεβρουαρίου 2005 ως
τις 25 Μαΐου 2005). Εξάλλου, ακόμα και εάν μέρος της διάρκειας της
επίδικης διαδικασίας μπορεί να εξηγηθεί από τεχνικής άποψης από τις
καθυστερήσεις που επικαλείται η Κυβέρνηση, το Δικαστήριο δηλώνει και
πάλι ότι το Κράτος δεν αποδεσμεύτηκε από την υποχρέωση που έχει
σύμφωνα με το άρθρο 6 να οργανώσει το δικαϊκό του σύστημα έτσι ώστε τα
δικαστήρια να μπορούν να εγγυηθούν στον καθένα το δικαίωμα του να
πετύχει οριστική απόφαση επί των αμφισβητήσεων επί των δικαιωμάτων
και υποχρεώσεών του αστικής φύσεως εντός λογικής προθεσμίας (βλ.
μεταξύ πολλών άλλων, Duclos c. France, απόφαση της 17ης Δεκεμβρίου
1996, Recueil des arrêts et décisions 1996-VI, p. 2181, §55 και
Comingersoll S.A. c. Portugal [GC], αρ. 35382/97, §24, CEDH 2000-IV).
31. Λαμβάνοντας υπόψη τη νομολογία του επί του θέματος, το
Δικαστήριο θεωρεί ότι στην υπό κρίση υπόθεση η διάρκεια της επίδικης
διαδικασίας είναι υπερβολική και δεν ανταποκρίνεται στην απαίτηση της
«λογικής προθεσμίας».
32. Επομένως, υπήρξε παραβίαση του άρθρου 6§1.
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ, ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ
REPUBLIQUE HELLENIQUE, MINISTERE DES AFFAIRES ETRANGERES, SERVICE DE TRADUCTION
HELLENIC REPUBLIC, MINISTRY OF FOREIGN AFFAIRS, TRANSLATION SERVICE
9
ΕΠΙΣΗΜΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ TRADUCTION OFFICIELLE OFFICIAL TRANSLATION
No Φ092.22/5143
ΙΙΙ. ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΠΙΚΑΛΟΥΜΕΝΗ ΠΑΡΑΒΙΑΣΗ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ
13 ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ
33. Οι προσφεύγοντες παραπονούνται επίσης για το ότι στην Ελλάδα
δεν υπάρχει καμία πραγματική προσφυγή για να παραπονεθούν για την
υπερβολική διάρκεια της διαδικασίας. Επικαλούνται το άρθρο 13 της
Σύμβασης, το οποίο είναι διατυπωμένο ως εξής:
«Παv πρόσωπov τoυ oπoίoυ τα αvαγvωριζόμεvα εv τη παρoύση
Συμβάσει δικαιώματα και ελευθερίαι παρεβιάσθησαv, έχει τo δικαίωμα
πραγματικής πρoσφυγής εvώπιov εθvικής αρχής, έστω και άv η
παραβίασις διεπράχθη υπό πρoσώπωv εvεργoύvτωv εv τη εκτελέσει τωv
δημoσίωv καθηκόvτωv τoυ.»
Α. Ως προς το παραδεκτό
34. Το Δικαστήριο διαπιστώνει ότι η αιτίαση αυτή δεν είναι προδήλως
αβάσιμη υπό την έννοια του άρθρου 35§3 (α) της Σύμβασης. Το
Δικαστήριο κρίνει επίσης ότι δεν αντίκειται σε κανένα άλλο λόγο
απαραδέκτου. Επομένως θα πρέπει να κηρυχθεί παραδεκτή.
Β. Ως προς την ουσία
35. Το Δικαστήριο υπενθυμίζει ότι το άρθρο 13 εγγυάται μια
πραγματική προσφυγή ενώπιον εθνικής αρχής που να επιτρέπει στον
ενδιαφερόμενο να παραπονεθεί για την παραβίαση της υποχρέωσης που
προβλέπεται από το άρθρο 6 §1 ως προς την εκδίκαση των υποθέσεων εντός
λογικής προθεσμίας (βλ. Kudla κατά Πολωνίας [GC], αρ. 30210/96, §156,
CEDH 2000-XI).
36. Εξάλλου το Δικαστήριο είχε ήδη την ευκαιρία να διαπιστώσει ότι η
ελληνική έννομη τάξη δεν προσέφερε στους ενδιαφερομένους πραγματική
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ, ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ
REPUBLIQUE HELLENIQUE, MINISTERE DES AFFAIRES ETRANGERES, SERVICE DE TRADUCTION
HELLENIC REPUBLIC, MINISTRY OF FOREIGN AFFAIRS, TRANSLATION SERVICE
10
ΕΠΙΣΗΜΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ TRADUCTION OFFICIELLE OFFICIAL TRANSLATION
No Φ092.22/5143
προσφυγή υπό την έννοια του άρθρου 13 της Σύμβασης που να τους
επιτρέπει να παραπονεθούν για την διάρκεια της διαδικασίας (Κόντη-
Αρβανίτη κατά Ελλάδας, αρ. 53401/99, §§29-30, 10 Απριλίου 2003 και
Τσουκαλάς κατά Ελλάδας, αρ. 12286/08, §§37-43, 22 Ιουλίου 2010).
37. Το Δικαστήριο διαπιστώνει ότι στις 12 Μαρτίου 2012 δημοσιεύθηκε
ο Νόμος υπ’ αρ. 4055/2012 περί «Δίκαιης δίκης και εύλογης διάρκειας
αυτής», ο οποίος τέθηκε σε ισχύ στις 2 Απριλίου 2012. Τα άρθρα 53 και
επόμενα του νόμου αυτού καθιερώνουν μια νέα προσφυγή που επιτρέπει
στους ενδιαφερομένους να παραπονεθούν για την διάρκεια κάθε βαθμίδας
της διοικητικής δίκης εντός εξάμηνης προθεσμίας από την ημερομηνία της
δημοσίευσης της σχετικής απόφασης. Ωστόσο το Δικαστήριο παρατηρεί ότι
ο νόμος αυτός δεν έχει αναδρομική ισχύ. Συνεπώς, δεν προβλέπει μια τέτοια
προσφυγή για τις υποθέσεις που έχουν ήδη ολοκληρωθεί έξι μήνες πριν την
έναρξη ισχύος του.
38. Στην υπό κρίση υπόθεση, η διαδικασία ολοκληρώθηκε στις 30
Μαΐου 2008, δηλαδή πάνω από έξι μήνες πριν την έναρξη ισχύος του
Νόμου υπ’αρ. 4055/2012. Ως εκ τούτου, το Δικαστήριο θεωρεί ότι υπήρξε
παραβίαση του άρθρου 13 της Σύμβασης λόγω της απουσίας στο εθνικό
δίκαιο, κατά την εποχή των πραγματικών περιστατικών, προσφυγής που θα
είχε επιτρέψει στους προσφεύγοντες να δουν την υπόθεσή τους να
εκδικάζεται εντός λογικής προθεσμίας, υπό την έννοια του άρθρου 6 §1 της
Σύμβασης.
IV. ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 41 ΤΗΣ
ΣΥΜΒΑΣΗΣ
39. Σύμφωνα με το άρθρο 41 της Σύμβασης,
«Εάv τo Δικαστήριo κρίvει ότι υπήρξε παραβίαση της Σύμβασης ή τωv Πρωτoκόλλωv της,
και αv τo εσωτερικό δίκαιo τoυ Υψηλoύ Συμβαλλόμεvoυ Μέρoυς δεv επιτρέπει παρά μόvo
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ, ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ
REPUBLIQUE HELLENIQUE, MINISTERE DES AFFAIRES ETRANGERES, SERVICE DE TRADUCTION
HELLENIC REPUBLIC, MINISTRY OF FOREIGN AFFAIRS, TRANSLATION SERVICE
11
ΕΠΙΣΗΜΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ TRADUCTION OFFICIELLE OFFICIAL TRANSLATION
No Φ092.22/5143
ατελή εξάλειψη τωv συνεπειών της παραβίασης αυτής, τo Δικαστήριo χoρηγεί, εφόσov
είvαι αvαγκαίo, στov παθόvτα δίκαιη ικαvoπoίηση.»
Α. Ζημία
40. Οι προσφεύγοντες ζητούν το ποσό των 6.000€ καθένας για την
ηθική βλάβη που υπέστησαν λόγω της διάρκειας της διαδικασίας.
41. Η Κυβέρνηση υποστηρίζει ότι το αίτημα αυτό είναι υπερβολικό και
αδικαιολόγητο και καλεί το Δικαστήριο να το απορρίψει.
42. Το Δικαστήριο υπενθυμίζει ότι έχει κρίνει επανειλημμένως
απαράδεκτες προσφυγές που αφορούν την διάρκεια της εθνικής
διαδικασίας, λόγω της απουσίας εύλογης αναλογικότητας ανάμεσα στο
διακύβευμα της επίδικης εθνικής διαδικασίας και στο διακύβευμα που
εισάγεται ενώπιον του Δικαστηρίου, δεδομένου ιδίως ότι εξακολουθούν να
είναι εκκρεμείς ενώπιον του Δικαστηρίου πολλές προσφυγές που εγείρουν
σημαντικά προβλήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων (βλ. Jenik κατά Αυστρίας,
αρ. 37794/07, 11568/08, 23036/08, 23044/08, 23047/08, 23053/08,
23054/08 και 48865/08, §65, 20 Νοεμβρίου 2012, Dudek κατά Γερμανίας,
αρ. 12977/09, 15856/09, 15892/09, 16119/09, 23 Νοεμβρίου 2010 και Bock
κατά Γερμανίας, αρ. 22051/07, 19 Ιανουαρίου 2010). Έκρινε ιδίως, σ’αυτές
τις αποφάσεις περί απαραδέκτου, ότι οι προσφεύγοντες με την εντατική
χρήση των δικαστικών διαδικασιών που έφτανε μέχρι την προσφυγή
ενώπιον Διεθνούς Δικαστηρίου, συνέβαλαν ιδίως στην συμφόρηση των
εθνικών δικαστηρίων. Εξάλλου στην υπόθεση Αθανασιάσης και 40 άλλοι
κατά Ελλάδας, (αρ. 34339/02, §27, 28 Απριλίου 2005), συμπέρανε ότι η
διαπίστωση της παραβίασης αποτελούσε επαρκή δίκαιη ικανοποίηση, αφού
διαπίστωσε ότι μια διαδικαστική παράλειψη των προσφευγόντων στο
στάδιο της έφεσης στέρησε την διαφορά από οποιοδήποτε διακύβευμα που
θα μπορούσε να έχει αυτή για τους προσφεύγοντες.
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ, ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ
REPUBLIQUE HELLENIQUE, MINISTERE DES AFFAIRES ETRANGERES, SERVICE DE TRADUCTION
HELLENIC REPUBLIC, MINISTRY OF FOREIGN AFFAIRS, TRANSLATION SERVICE
12
ΕΠΙΣΗΜΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ TRADUCTION OFFICIELLE OFFICIAL TRANSLATION
No Φ092.22/5143
43. Στην υπό κρίση υπόθεση, το Δικαστήριο σημειώνει ότι το ποσό που
ζητούσαν αρχικά οι ενδιαφερόμενοι ανερχόταν σε 475€. Το ποσό αυτό,
πράγματι επιδικάστηκε από την απόφαση υπ’ αρ. 2570/1999 του
Διοικητικού Πρωτοδικείου Αθηνών και καταβλήθηκε στους προσφεύγοντες
μετά από την απόρριψη της έφεσης του Δημοσίου από το Διοικητικό
Εφετείου και της αναίρεσης του Δημοσίου από το Συμβούλιο της
Επικρατείας (βλ. ανωτέρω παράγραφοι 9-11). Παρόλα αυτά, οι
προσφεύγοντες προσέφυγαν στο Δικαστήριο με προσφυγή θεμελιωμένη
αποκλειστικά, υπό τις δύο πλευρές αυτής, στην διάρκεια της διαδικασίας,
θέμα επί του οποίου έχει αποφανθεί επανειλημμένως το Δικαστήριο και
μάλιστα έναντι του καθ’ ου η προσφυγή Κράτους. Επίσης, είναι προφανές
ότι το ποσό που ζητούν οι προσφεύγοντες δεν τελεί σε αναλογία με το ποσό
που επιδικάστηκε κατά την εθνική διαδικασία (προαναφερθείσα απόφαση
Jenik, §65). Επομένως, το Δικαστήριο θεωρεί ότι η διαπίστωση της
παραβίασης των άρθρων 6 §1 και 13 στην υπό κρίση υπόθεση αποτελεί
επαρκή δίκαιη ικανοποίηση (Αθανασιάσης και 40 άλλοι κατά Ελλάδας,
προαναφερθείσα απόφαση §27).
Β. Έξοδα και Δικαστική δαπάνη
44. Οι προσφεύγοντες ζητούν επίσης 6.000€ καθένας για έξοδα και
δικαστική δαπάνη ενώπιον των εθνικών Δικαστηρίων και ενώπιον του
Δικαστηρίου. Προσκομίζουν φωτοτυπία ενός τιμολογίου που εκδόθηκε στο
όνομα του Χρήστου Μπακιρτζίδη, υπογεγραμμένο από την Δικηγόρο τους
και στο οποίο αναφέρεται το ποσό των 6.940,84€.
45. Η Κυβέρνηση υποστηρίζει ότι το αίτημα αυτό είναι υπερβολικό και
αδικαιολόγητο και καλεί το Δικαστήριο να το απορρίψει.
46. Το Δικαστήριο υπενθυμίζει ότι η επιδίκαση εξόδων και δικαστικής
δαπάνης σύμφωνα με το άρθρο 41 προϋποθέτει ότι αυτά έχουν αποδειχθεί
ως πραγματικά, αναγκαία και επίσης εύλογα ως προς το ύψος τους
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ, ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ
REPUBLIQUE HELLENIQUE, MINISTERE DES AFFAIRES ETRANGERES, SERVICE DE TRADUCTION
HELLENIC REPUBLIC, MINISTRY OF FOREIGN AFFAIRS, TRANSLATION SERVICE
13
ΕΠΙΣΗΜΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ TRADUCTION OFFICIELLE OFFICIAL TRANSLATION
No Φ092.22/5143
(προαναφερθείσα κατά Ελλάδας, §54). Επιπλέον, δεν μπορούν να
εισπραχθούν παρά μόνο εάν αναφέρονται στην διαπιστωθείσα παραβίαση
( κατά Γερμανίας [GC], αρ. 30943/96, §105, CEDH 2003-VIII).
΄Εχοντας υπόψη τα έγγραφα που έχει στην κατοχή του το Δικαστήριο και
τη νομολογία του, κρίνει εύλογο να επιδικάσει από κοινού στους
προσφεύγοντες 500€ για την αιτία αυτή, συν κάθε ποσό που μπορεί να
οφείλεται από πλευράς τους ως φόρος.
Γ. Τόκοι υπερημερίας
47. Το Δικαστήριο κρίνει ότι αρμόζει να υπολογισθούν οι τόκοι
υπερημερίας επί του επιτοκίου της διευκολύνσεως οριακού δανεισμού της
Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τραπέζης, προσαυξημένου κατά τρεις ποσοστιαίες
μονάδες.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ, ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ, ΟΜΟΦΩΝΑ,
1. Κηρύσσει την προσφυγή απαράδεκτη για τους προσφεύγοντες υπ’
αρ. 5, 6, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 59, 76, 88, 89, 90, 91, 92, 93, 94, 97, 98, 99,
100, 101, 106, 107, 108, 121, 122, 123, 124, 128, 129, 130, 131, 132, 137,
138, 139, 140, 149, 150, 151, 152, 164, 165, 166.
2. Κηρύσσει την προσφυγή παραδεκτή ως προς τους υπόλοιπους 124
προσφεύγοντες
3. Αποφαίνεται ότι υπήρξε παραβίαση του άρθρου 6 §1 της Σύμβασης
4. Αποφαίνεται ότι υπήρξε παραβίαση του άρθρου 13 της Σύμβασης
5. Αποφαίνεται ότι η ίδια διαπίστωση της παραβίασης αποτελεί επαρκή
δίκαιη ικανοποίηση για την ηθική βλάβη που υπέστησαν ενδεχομένως οι
προσφεύγοντες
6. Αποφαίνεται ότι
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ, ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ
REPUBLIQUE HELLENIQUE, MINISTERE DES AFFAIRES ETRANGERES, SERVICE DE TRADUCTION
HELLENIC REPUBLIC, MINISTRY OF FOREIGN AFFAIRS, TRANSLATION SERVICE
14
Ι.
S.
ΕΠΙΣΗΜΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ TRADUCTION OFFICIELLE OFFICIAL TRANSLATION
No Φ092.22/5143
α) το καθ’ου η προσφυγή Κράτος πρέπει να καταβάλει, εντός τριών
μηνών, από κοινού στους προσφεύγοντες 500 € (πεντακόσια ευρώ), συν
κάθε ποσό που μπορεί να οφείλεται από τους προσφεύγοντες ως φόρος, για
έξοδα και δικαστική δαπάνη
β) ότι από την εκπνοή της προθεσμίας αυτής και μέχρι την καταβολή,
τα ποσά αυτά θα αυξάνονται με απλό τόκο με επιτόκιο ίσο προς το ισχύον
κατ’ αυτό το χρονικό διάστημα επιτόκιο διευκολύνσεως οριακού δανεισμού
της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, προσαυξημένου κατά τρεις
ποσοστιαίες μονάδες
Συντάχτηκε στα γαλλικά και στην συνέχεια κοινοποιήθηκε εγγράφως στις
11 Ιουλίου 2013, σύμφωνα με το άρθρο 77 §§2 και 3 του Κανονισμού.
André Wampach Elisabeth Steiner
Γραμματέας Πρόεδρος
(υπογραφές)
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ, ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ
REPUBLIQUE HELLENIQUE, MINISTERE DES AFFAIRES ETRANGERES, SERVICE DE TRADUCTION
HELLENIC REPUBLIC, MINISTRY OF FOREIGN AFFAIRS, TRANSLATION SERVICE
15
ΕΠΙΣΗΜΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ TRADUCTION OFFICIELLE OFFICIAL TRANSLATION
No Φ092.22/5143
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΤΩΝ ΠΡΟΣΦΕΥΓΟΝΤΩΝ
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35.
36.
37.
38.
39.
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ, ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ
REPUBLIQUE HELLENIQUE, MINISTERE DES AFFAIRES ETRANGERES, SERVICE DE TRADUCTION
HELLENIC REPUBLIC, MINISTRY OF FOREIGN AFFAIRS, TRANSLATION SERVICE
16
Χ.Μ. κλπ.
ΕΠΙΣΗΜΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ TRADUCTION OFFICIELLE OFFICIAL TRANSLATION
No Φ092.22/5143
40.
41.
42.
43.
44.
45.
46.
47.
48.
49.
50.
51.
52.
53.
54.
55.
56.
57.
58.
59.
60.
61.
62.
63.
64.
65.
66.
67.
68.
69.
70.
71.
72.
73.
74.
75.
76.
77.
78.
79.
80.
81.
82.
83.
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ, ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ
REPUBLIQUE HELLENIQUE, MINISTERE DES AFFAIRES ETRANGERES, SERVICE DE TRADUCTION
HELLENIC REPUBLIC, MINISTRY OF FOREIGN AFFAIRS, TRANSLATION SERVICE
17
ΕΠΙΣΗΜΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ TRADUCTION OFFICIELLE OFFICIAL TRANSLATION
No Φ092.22/5143
84.
85.
86.
87.
88.
89.
90.
91.
92.
93.
94.
95.
96.
97.
98.
99.
100.
101.
102.
103.
104.
105.
106.
107.
108.
109.
110.
111.
112.
113.
114.
115.
116.
117.
118.
119.
120.
121.
122.
123.
124.
125.
126.
127.
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ, ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ
REPUBLIQUE HELLENIQUE, MINISTERE DES AFFAIRES ETRANGERES, SERVICE DE TRADUCTION
HELLENIC REPUBLIC, MINISTRY OF FOREIGN AFFAIRS, TRANSLATION SERVICE
18
ΕΠΙΣΗΜΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ TRADUCTION OFFICIELLE OFFICIAL TRANSLATION
No Φ092.22/5143
128.
129.
130.
131.
132.
133.
134.
135.
136.
137.
138.
139.
140.
141.
142.
143.
144.
145.
146.
147.
148.
149.
150.
151.
152.
153.
154.
155.
156.
157.
158.
159.
160.
161.
162.
163.
164.
165.
166.
167.
168.
169.
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ, ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ
REPUBLIQUE HELLENIQUE, MINISTERE DES AFFAIRES ETRANGERES, SERVICE DE TRADUCTION
HELLENIC REPUBLIC, MINISTRY OF FOREIGN AFFAIRS, TRANSLATION SERVICE
19
ΕΠΙΣΗΜΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ TRADUCTION OFFICIELLE OFFICIAL TRANSLATION
No Φ092.22/5143
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ, ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ
REPUBLIQUE HELLENIQUE, MINISTERE DES AFFAIRES ETRANGERES, SERVICE DE TRADUCTION
HELLENIC REPUBLIC, MINISTRY OF FOREIGN AFFAIRS, TRANSLATION SERVICE
20
Ακριβής μετάφραση από το συνημμένο έγγραφο
Η μεταφράστρια
Μαρία Καραμπάτσα