Γνωστοποίηση δημοσίευσης της από 04-05-2022 πράξεως της Προέδρου του Α’ Τμήματος του ΣτΕ, ύστερα από προδικαστικό ερώτημα του Δ.Πρ. Θεσσαλονίκης – Διαδικασία άρθρου 1 παρ. 2 του ν. 3900/2010 (Α’213)

 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ 47-49

ΑΘΗΝΑ 105-64

ΤΜΗΜΑ Α'

---------------

Αριθ. καταθέσεως: 913/2022

Βοηθός Εισηγ. : Σεραφειμίδη Αθανασία

Η Πρόεδρος του Α' Τμήματος

του Συμβουλίου της Επικρατείας

 

Έχοντας υπόψη: α) τα άρθρα 14 παρ. 5, 20 και 21 του π.δ. 18/1989 (ΦΕΚ Α΄ 8) καθώς και το άρθρο 1 παρ. 2 του ν. 3900/2010 (ΦΕΚ Α΄ 213) β) την από 5.10.2018 προσφυγή των Β.Α. και Ι.Α. κατά του Ενιαίου Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (Ε.Φ.Κ.Α.) και ήδη Ηλεκτρονικού Εθνικού Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (e-Ε.Φ.Κ.Α.) και γ) την επί της ανωτέρω προσφυγής εκδοθείσα απόφαση με αριθμό 1563/2022 του Μονομελούς Διοικητικού Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης, με την οποία υποβάλλονται στο Συμβούλιο της Επικρατείας τα εξής προδικαστικά ερωτήματα: «α) εάν η ρύθμιση του άρθρου πρώτου παρ. ΙΑ υποπαράγρ. 6 περ. 2 του ν. 4093/2012, με την οποία ορίστηκε ότι οι αξιώσεις των Φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης αρμοδιότητας του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας που αφορούν την επιστροφή αχρεωστήτως καταβληθεισών παροχών παραγράφονται μετά εικοσαετία από την τελευταία καταβολή, αντίκειται στο Σύνταγμα, ζήτημα που δεν έχει αχθεί προς κρίση ευθέως και ρητώς ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας με την 104/2021 απόφαση του Διοικητικού Εφετείου Θεσσαλονίκης, και ειδικότερα, στην αρχή της ασφάλειας δικαίου η οποία απορρέει από την αρχή του κράτους δικαίου και θεμελιώνεται ιδίως στις διατάξεις των άρθρων 2 παρ. 1 και 25 παρ. 1 εδ. α΄ του Συντάγματος και ειδικότερη εκδήλωση της οποίας αποτελεί η αρχή της προστατευόμενης εμπιστοσύνης του διοικουμένου, και στην αρχή της αναλογικότητας, β) εάν η μεταγενέστερη ρύθμιση του άρθρου 103 του ν.4387/2016, με την οποία ορίζεται το πρώτον ρητώς ότι οι αχρεώστητες παροχές αναζητούνται ανεξαρτήτως υπαιτιότητας του λαβόντος, i) έχει την έννοια ότι με τη φράση «ανεξαρτήτως υπαιτιότητας του λαβόντος» σκοπείται αποκλειστικά η ρύθμιση του ζητήματος του έντοκου της αναζήτησης ή μη, ii) σε αποφατική περίπτωση, εάν η ρητή πρόβλεψη περί αναζήτησης των αχρεωστήτως καταβληθεισών παροχών ανεξαρτήτως υπαιτιότητας του λαβόντος αποκλείει την εφαρμογή της αρχής της χρηστής διοίκησης, που εφαρμοζόταν με βάση την πάγια νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας (βλ. 4η σκέψη της παρούσας), σύμφωνα με την οποία η αναζήτηση από τον ασφαλιστικό οργανισμό περιοδικών ασφαλιστικών παροχών μετά την πάροδο ευλόγου χρόνου από την είσπραξή τους, αν οι παροχές έχουν καταβληθεί αχρεωστήτως μεν από τον ασφαλιστικό οργανισμό, αλλά εισπράχθηκαν καλοπίστως από τον λαβόντα, αντίκειται στην αρχή της χρηστής διοίκησης – όπως η γενική αυτή αρχή έχει κριθεί αφενός ότι ισχύει στο δίκαιο της κοινωνικής ασφάλισης και αφετέρου ότι συμπορεύεται με την προϊσχύσασα διάταξη του 40 παρ. 4 του α.ν.1846/1951 -, λόγω αυτής της αντίθετης ρητής διάταξης νόμου, προς την οποία ενδεχομένως δεν συμπορεύεται, ειδικά αν κριθεί ότι η αρχή της χρηστής διοίκησης δεν βρίσκει συνταγματική κατοχύρωση ή αντιθέτως, εάν η αρχή αυτή εξακολουθεί να εφαρμόζεται, παρά τη συγκεκριμένη διατύπωση της εν λόγω διάταξης και iii) σε περίπτωση κατά την οποία κριθεί ότι αποκλείεται υπό την ισχύ του άρθρου 103 του ν.4387/2016 η εφαρμογή της χρηστής διοίκησης, εάν η εν λόγω νομοθετική επιλογή αντίκειται στο Σύνταγμα και ειδικότερα στην αρχή της αναλογικότητας ή εάν προκειμένου να κριθεί ως συνταγματικά ανεκτή, απαιτείται μία σύμφωνη με το Σύνταγμα ερμηνεία της, σύμφωνα με την οποία η εν λόγω διάταξη έχει ως όριο ειδικώς στην περίπτωση του καλόπιστου εισπράξαντος τις παροχές τη συνταγματική αρχή του κράτους δικαίου και του σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας (πρβλ. ΣτΕ Ολομ. 481/2018, 668/2012, σκ. 35), υπό την έννοια ότι, πάντως, μπορεί να ερευνάται σε κάθε συγκεκριμένη περίπτωση εάν μετά ή κατά την αναζήτηση των αχρεωστήτως καταβληθέντων, ο καλοπίστως λαβών θα διαθέτει επαρκείς για την αντιμετώπιση του κόστους αξιοπρεπούς διαβίωσής του πόρους και, επομένως, εάν σε περίπτωση καλοπιστίας του λαβόντος, και εφόσον αυτός επικαλεσθεί και αποδείξει ότι η επιστροφή των ποσών αυτών θα είχε ως συνέπεια τον σοβαρό κλονισμό της οικονομικής του κατάστασης, σε βαθμό που να τίθεται εν αμφιβόλω η ικανότητα βιοπορισμού του και η αξιοπρεπής διαβίωσή του, συνεκτιμώμενων των περιστάσεων της εκάστοτε εξεταζόμενης περίπτωσης, θα πρέπει να γίνει δεκτό ότι και υπό την ισχύ του άρθρου 103 του ν.4387/2016, η αναζήτηση των αχρεωστήτως καταβληθέντων σε αυτόν παροχών αποκλείεται, υπό το φως του άρθρου 2 παρ.1 του Συντάγματος και της αρχής του κράτους δικαίου, ακόμη και εάν η αναζήτηση αυτή δεν αφορά ή ανατρέχει σε χρόνο που υπερβαίνει τον κατά περίπτωση εύλογο.».

Εισάγει την ανωτέρω προσφυγή στην επταμελή σύνθεση του Τμήματος, λόγω σπουδαιότητας.

Ορίζει δικάσιμο την 19η Σεπτεμβρίου 2022, ημέρα Δευτέρα και ώρα 9.30 π.μ., και εισηγητή την Σύμβουλο κ. Κόμβου Ταξιαρχία.

Παραγγέλλει να ανακοινωθεί στον εισηγητή η δικογραφία και να κοινοποιηθούν αντίγραφα της πράξεως αυτής στους: 1) Ηλεκτρονικό Εθνικό Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (e-Ε.Φ.Κ.Α.) και 2) Ηλιάνα Παπανικολάου, δικηγόρο των προσφευγουσών.

Παραγγέλλει τη δημοσίευση της πράξεως αυτής στις ημερήσιες εφημερίδες «ΤΑ ΝΕΑ» και «ΕΣΤΙΑ» και την ανάρτησή της στην ιστοσελίδα του Συμβουλίου της Επικρατείας.

Η παρούσα πράξη συνεπάγεται την αναστολή εκδίκασης των εκκρεμών υποθέσεων, στις οποίες τίθεται το ίδιο ζήτημα.  

 

Αθήνα, 4/5/2022

Η Πρόεδρος του Α΄ Τμήματος                    Η Γραμματέας του Α΄ Τμήματος

 

 

 

Σπ. Χρυσικοπούλου                                        Ειρ. Δασκαλάκη

 

 

Κοινοποίηση:

1) κ. Γενικό Επίτροπο της Επικρατείας των Τακτικών Διοικητικών Δικαστηρίων (προκειμένου να μεριμνήσει για τη γνωστοποίηση της πράξεως αυτής στα Διοικητικά Δικαστήρια της Χώρας)

2) Διοικητικό Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης